Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: HAZARDOWAĆ, AZARDOWAĆ, *AŻARDOWAĆ

Słowniki:
L (hazardować, azardować; pod: hazard; XVIII), SWil (azardować, hazardować), SW (azardować, hazardować), SJP (azardować, hazardować) notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1665-1683

Formy: bezok. hazardować // azardować; ~ cz. ter. lp 1. os. hazarduję; 3. os. hazarduje // azarduje; lm 3. os. hazardują; ~ cz. prze. lp m 3. os. hazardował // azardował // ażardował; ż 3. os. azardowała; lm mos 1. os. azardowaliśmy // hazardowaliśmy; 3. os. hazardowali // azardowali; ~ im. wsp. azardując

Znaczenia:

»narażać na niebezpieczeństwo, stratę; ryzykować«:

Rekcja: kogo, co

Cokolwiekeśmy hazardowali, uczyniliśmy to wszystko w nadzieję obietnicy Ojca św., a teraz żałośnie nam tylko wzdychać przychodzi, patrząc na ginące wojsko nasze [...]. SobJListy 529. Ja sobie mam uczynić w Polszcze des affaires, żem wprzód substancję, a potem zdrowie moje hazardował? Chciało się im ligi - a jam na nią pozwolił. SobJListy 575. Xiężna także doNog mu padła, y na dziatki skazywała, aby raczey dla nich życie konserwował, a nie tak się dla Oyczyzny azardował. HistBun 9. Partya ta Szwedzka ktora miała potrzebę z ludźmi I K.M. po tym znowu ázardowáła Koberszáne gdźie nie wielką ználaższy rezystencyą, ktora dość długo y odważnie broniłá się, on [...] tandem stanąwszy pod Mitawą, Generał Szwedzki posłał do Gubernator[a] Miastá támtego, deklaruiąc iż non tanquam hostis wchodźi w Kurlandyą, ále quam Amicus [...]. GazWarsz 1701 13VIII 2 nlb. Wreszcie widząc tak ciężką klęskę król imć szwedzki, uszedł sam do Lewenhaupta przy piechotach i taborach będącego, a czując się być niezdolnym do wytrzymania potencyi moskiewskiej, ile gdy kawaleryą stracił i nie miał nad 10,000 piechot; Moskwy zaś 70,000 piechot było i kawaleryi 30,000, tedy Lewenhauptowi zleciwszy aby uchodził ku Dnieprowi, i jeśli wojsko moskiewskie nacierać będzie, aby nie azardując swego wojska poddał się i kapitulował, sam z Mazepą uszedł do Bandyru fortecy tureckiej otoczony małą kupką ludzi [...]. ZawiszaPam 272. Pozwalam ia Kupcowi, ale nie Kontrahentowi; pierwsza, że Kupiec Substancyą swoię łożąc na nabycie towarow, hazarduie ią i widziemy przykłady tego na morzach, w rozboiach w zepsowaniu towarow; moze tedy z tey konsyderacyi hazardu obrocić się z towarem iak tylko żywnie chce, byle tylko nie oszukał y złe za dobre nie przedał. JabłSkrup 86. Choc bymi przyszło nie wiem Iaksię hazardować Jednak Bychowy otrzymac starać się będę. SapADiar 69. Mało byłoby takich, ktorzyby się azardowali, nie chcąc ad Confaederationem przystapić. KonSRoz 82. [...] ia zaś niewidzę nic tak extremum, iako azardować wszystek stan szlachecki, ktory uno ictu zginąć może od nieprzyiaciela, a z nim całe krolestwo. LeszczStGłos 62. Porta Ottomańska [...] dogadzaiąc szczegulnie zawziętości pospolstwa Kampanią azardować postanowiła. MerkHist 324-325. [wezyr] nie może się chyba iakiego nieszczęścia spodziewać za naypierwszą akcyą, ktorą azardować będzie [...]. MerkHist 383. Jan COCHLAEUS Vendelsteynensis pod Norimbergą urodzony S. Teologii Doktor, Kanonik Moguncki, Wormacki y Frankofurteński, ktory tak żwawie na Heretykow powſtał, że wszytkie swoie Proventus na obronę Wiary S. katolickiey z ochotą obracał, y na wydanie więcey niżeli 40. ksiąg ażardował przeciwko nimże. ChmielAteny III 608-609. Máiąc iednak w pamięci osobliwą sui Instituti rationem, to iest wykupienie z niewoli Pogáńskich niewolnikow Chreściańskich, wybrał się z towarzyszami swemi do odległych y dzikich narodow, życiem ob amorem proximorum azarduiąc; tam gdy mu do zapłacenia zá niewolnikow piniędzy niedostawało, y iuż przychodziło, ábo wolności, ábo życia pozbyć, łaskawá ná sługę wiernego Nayświętszá MARYA Panna, tyle mu pieniędzy (visibiliter pokázawszy się] podała, ile było potrzeba ad complementum zapłacenia. ChmielAteny1755 I 1031. Ze Kawalerowie z krwi zacney tylko powinni bydź kréowani że maią bydź przypuszczani do tego Orderu tylko Synowie Koronni, y Litewscy, y Cudzoziemscy, ale tacy. ktorzyby inne złożyli Ordery: że P. BOGU y Matce iego Niepokalanie Poczętey, Kościołowi Swiętemu, Jego Głowie, Ktolowi[!], Rzeczypospolitey, miłosć wierność, subiekcyę powinni będą praestare: że przeciw Nieprzyiaciołom Wiary Swiętey zdrowie y Fortunę maią azardować: że Insigniow Orderu powinni tylko záżywać w Swięta większe Pána Chrystusa, Matki Nayświętszey, y Swiętych Patronow Polskich: w inne dni sam Krzyż tylko permittuntur deferre: Stroy ma bydź wierzchni purpurowy, spodni biały ile u Senatorow Polskich. ChmielAteny1755 I 1046. Służyliśmy wiernie, azardowaliśmy zdrowia i fortuny nasze in publicis obsequiis. MatDiar 560-561.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ życie hazardować: [...] gdy obaczył że nikt Mu na posiłek nie przybywa, więc westchnął do Nieba na to patrzącego, iako życie ażardował dla Oyczyzny, azatym się nazad do swoich reiterował okopow. HistBun 16.