Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»związany z Azją, charakterystyczny dla Azji, leżący w Azji, pochodzący z Azji«: Księgi wtore. W ktorych się mowi o Báłwochwálcách, o Zydách, o Mahumetánách, y o Chrześciánách Asiátickich, y Indiáńskich. BotŁęczRel IV 132. Brat Azyatyckiego Basze zywcem wzięty Aleprędko Smiertelnem bolem od ran zdięty I inszych, co męznieyszych, co znacznieyszych wiele Ktorzy dotąd o Polskiey nie słychawszy siele. PotWoj 84. [...] w Europie Sarmacya Nasza się zaległa Azyatycką Edel, Don na wschod obiegła [...]. DrobOpow 122. Zkąd ia zniewolony gniewem nienawiścią holerą, y bestyalską furią, zsiadszy z karoce, dobywszy páłászá, takem dmuchnął zartkim bułatem, żem rościął mur, páłáć[!], Fortecę, Fortunę y wszystkich Tyranow Africkich, Aziátyckich, Europeyskich y Ameryckich tám do nieszczęścia. AndPiekBoh 159. Naypierszym Hetmanem Pompeiusza do Panstw Hiszpanskich, Azyatyckich y Iudskich naznaczono. SzołHist 5. Panstwo jego tak wielkie Synowie miedzy Siebie podzielili, co dla osobliwszey in Specie Historij Azyatyckiey dobrze w animadwersij mieć nalezy. IntrHist 96-97. Po Synodzie wielkim Planetow gornych w Wodniku w Znaku Niedźwiadka, Arabowie z Azyatyckiey puszczy wypadszy, cały prawie świat krwawym orężem pogromili. DuńKal N1v. [...] niemasz [...] zwyczaiu ktory (iáko w Historyach znayduiemy) bywał u onych dawnych Azyatyckich Scytow, że z zmarłą zacną osobą wszyscy ci, ktorym zá żywota był naymilszy, po śmierci iego wespoł grześć się dawali [...]. DanOstSwada VI, 9. Zinwentowáły tę superstycyą Azyatyckie Národy y Grecy, náprzod w Smyrnie taki Romae Deae poświęcili Kościoł; toż czynili Alabandenses kaptuiąc sobie respekt Rzymianow; ná co nápisał Prudentius: Nomenque loci cêu Numen habetur. ChmielAteny II 84. Niedaleko PUTEOLOW daią się widźieć nie zmierne Obaliny starożytnego bárdzo Miasta Cumae od Kumeow Národu Azyatyckiego záłożone, iako sławne z tąd metire, że przed tym y morze názwano Cumanum, tamtędy płynące, ktore do tych czas toż nosi imie. ChmielAteny II 206. Inni mniemaią że á Sacis Aziatyckiey Nácyi, Sasi pochódzą, názwáni Sacasones, z Getami, Swewami, Dakami w Europeyskie kráie przychodzący. ChmielAteny II 237. POnieważ POLSKA wielką Część osiadła SARMACYI EUROPEYSKIEY (bo druga iest AZYATYCKA w AZYI) o teyże SARMACYI námienię krociusięnko; gdyż Origines kráiow nie wiedząc, nic nie wiesz. ChmielAteny II 286. Było to Miasto, że bogáte z Morzá y handlów, meta ad Sagittam Nieprzyiaciołom; było mostem dwá Swiaty Azyatycki y Europeyski łączącym; iest kluczem do dwoch námienionych części Swiáta, cáłey Europy Zámkiem: z tey rácyi wszystkim ná siebie ostrzyło apetyt. ChmielAteny II 455. Táż Tartarya przedtym záwieráła w sobie Scytyą Europeyską y Azyatycką, Krolestwo Turkestan, albo Sacarum. ChmielAteny II 499. Gog u Tłumáczow Pismá S, znáczy albo Antiocha Epifanesa, ktory z Tátarskiemi Azyatyckiemi Národami Zydow uciemiężył, albo Antychrystá, ktory ope tychże Národow elevandus ná Tron, álbo zá Wodzá iego pryncypálnego. ChmielAteny II 501-502. Było pod władzą Sąrácenow Państwo Azyatyckie y Perskie koło lat 193. ChmielAteny II 504. Od tego czasu coráz wiécey sił y Państw Turcy nábywáli,y aż nad Czárnym opieráli się Morzem, w Armenii Większey y Mnieyszey, w Káppadocyi, Galácyi, Babilonii swoie záłożyli Imperium: Kalify Babilońskiego lubo nie znieśli, iednák wźięciem Persyi y Azyátyckiego Państwá zubożyli, spráwuiąc to wnim, aby Turkow uznał zá Pánow vulgò Sołtanow Azyatyckich; co się dźiało około Roku 1051. ChmielAteny II 504. Kráina POŁUDNIOWEY AMERYKI iest Kráy AMAZONUM, albo ORELHANA, nie owych sławnych AMAZONEK Azyatyckich, ale ták názwanych z tey rácyi, że Europeyskie Nácye tych dostáiąc kráiow, wiele Białygłow po między Męszczyznámi, z łukiem y strzáłą woiuiących upatrzyli y admirowáli. ChmielAteny II 674. Tu są Gory ANDES extráordynaryiney wysokości y rościągłości, wyższe nád Gory Azyatyckie, Afrykańskie, Europeyskie, po pod ktore dla zimná wielkiego nie urodzayne grunta, przecież od okrutnych Obywátelow Arauci zwánych osiadłe, ktore Hiszpánow infestuią, lokowáwszy się między 14. gorámi ogień wybuchaiącemi. ChmielAteny II 677. Roku 1009. Saráceni Azyatyccy Kościoł Jerozolimski z instynktu Zydow obálili. ChmielAteny II 721. In Libris vivas ut sis studiosior inde, BIBLIOTEKI w SWIECIE SŁAWNE. 1: PERGAMSKA, aliàs w Mieście Azyatyckim Pergamus, do ktorey zebrał Ksiąg Eumenes Krol, Syn Attalusa na 2 kroć stotysięcy, a te na skorach kázał pisać: Ztąd do pisania taka materies záżywana Pergamena, toiest Pargamin, nazwała się od miasta Pergomus. ChmielAteny1755 I 395. COLCHI, ludzie Azyatyccy blisko Pontu, albo morza Czarnego, bogaci olim w złote piáski: zkąd Runa złotego Fabuła u Poetow: co się w Geografii następuiącey wykłada. ChmielAteny IV 132. Kozacy Polscy na Pont Euxyński dostawszy się, Azyatyckie Miásto Synopen dobyli [...]. ŁubHist 78. Azyański, Azyatycki. Asiatisch. asiatique. T III 16. Lászek ábowiem syn iego/ á Ociec Rusow/ wyszedszy z Laskorycy gniazdá swego Azyátyckiego w Gállácyey/ w ten czás gdy Polách ábo Gog po Zydowsku/ brát y successor Lachow abo Mágogow/ wyprawiał się do Europy. DembWyw 87.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ zool. wilk azjatycki (sz. zm.) »hiena?«: [...] Philtra te albo miłosne czáry, ciału y rozumowi szkodzą, z racyi szkodliwych swoich ingrediencyi, iákie są miesięczne odchody, nasienie, mozg kozi albo oślęcia małego, żywot hyeny alias wilka Azyatyckiego, virga lupi, Remora, kości ziemney żaby, lub krokodyla, á náybardziey szaley ziele, skorka z czoła źrzebięcia swieżo oźrzebionego, ktorego sam zapach klacze do szaleństwa przyprowadza, iáko otym wszytkim piszą Aristoteles, Plinius, Columella. ChmielAteny III 234. XI Pliniusz Naturalista powiada: że Hyeny; to iest Azyatyckiego wilka tłustość nią szmaruiąc; żołć suki czarney, iest obroną domu od czarow, nią kadząc; iako też krwią miesięczną podwoie domu smaruiąc. ChmielAteny III 265-266.