▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ daj Boże: ▲ bibl. bóg Abrahamowy, bóg Abrahamów: A iż umárli zmartwychwstáną/ y Mojżesz pokazał przy onym krzu/ gdy zowie PAná Bogá/ Bogiem Abráhámowym y Bogiem Jzáákowym/ y Bogiem Jákobowym. BG Łk 20, 37. PRzetoż posłowie szli z listy od Krolá y od książąt jego po wszystkim Jzráelu/ y Judzie/ z rozkazániem Krolewskim/ mowiąc: Synowie Jzráelscy/ náwroćcie się do PANA Bogá Abráhámowego/ Jzáákowego/ y Jzráelowego/ á on się náwroci do ostatkow/ ktore z was uszły z rąk Krolow Assyryjskich. BG 2Krn 30, 6. Książętá narodow przyłączyły się do ludu Bogá Abráhámowego: álbowiem Boże są tarcze ziemskie: z kąd on zacnie jest wywyższony. BG Ps 47, 10. ▲ dzięka (Panu) Bogu (sz. zm.): Dźięka Bogu vide Chwałá Bogu. Kn 162. [...] teraz wszędzie Bogu Dzięká! Pokoy [...]. ErnHand 310. dźięka Bogu Gott sey Danck. Dieu soit loué; graces à Dieu. T III 308. ▲ dla Boga: Dla Bogá/ vide Przé Bóg. Kn 120. Niektorzy murturbant [szemrali] przeciwko tym Słowom mowiąc dla Boga ze by go nieskarał P. Bog. PasPam 259v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ na P. Boga spuścić coś »Bogu cos polecić, przestac się czyms martwić, kłopotać«: Temu dawszy pokoy bo się iuz to raz na P Boga spusciło wracąm się do owego z wdową komplementu. PasPam 222v. ◆ przez miłość Boga: ◆ daj Boże szczęście, daj Panie Boże szczęście: ◆ daj (Panie) Boże szczęśliwie »zwrot wyrażający życzenie powodzenia, pomyślności«: O miławczyce z Buglowem [Bieglowem] z kontraktowałęm [...] Zaraz tedy od trzech kroli wywozilismy tam zboza A obuięlismy day Boze Szczęsliwie od Srzodoposcia. PasPam 226v. Rok Panski 1677, Day panie Boże Szczęsliwie obuiąłęm Olszowkę y Brzescie per Arendam na 7 lat. PasPam 248v. ◆ da Pan Bóg: ◆ chwałę Bogu oddać: ◆ oddać się Bogu: ◆ bogu oddawać rachunek: ◆ z łaski Boga »zawdzięczając Bogu«: I tak iuz z łaski miłego PBoga wpociesnieyszych okazyiach skonczyłęm ow Rok. Doznawszy że to nigdy nietrzeba człowiekowi desperowac Choc się nacię trochę za Marszczy Fortuna. PasPam 150v. ◆ panu Bogu ducha oddać: ◆ żal się Boże: PasPam 217. PasPam 220. ◆ jedź z Panem Bogiem: PasPam 159v. ◆ za łaską (Boga) »zawdzięczając Bogu«: Zaszedłęm tedy z łaski Bozey dosyc szczęsliwie tak Instantanee [nagle] wy brawszy się po owey chorobie y Głowa mię za łaską iego swiętą niezabolała. PasPam 281. ◆ Panie Boże komuś odpuść: ◆ mieć nadzieję w (Panu) Bogu »ufać Bogu«: Mam ia w Panu Bogu moim nadzieię. PasPam 195v. ◆ boga wyświadczać się imieniem »brać Boga na świadka«: Boga wyświadczam się Imieniem że-m iest Niewinny tey kalumniey. PasPam 145.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● od przysł.: Panu Bogu świeczkę i diabłu ogarek. Ani Bogu świeczki ani komu inszemu [diabłu] ożoga. PasPam 285.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bałwan Boga Apollina: Obaczył ná ołtarzu báłwan Bogá Apolliná z rękoma wyciągnionemi/ á ná pálcach ma pełno pierścionkow drogich/ ktorych mu głupie pospolstwo z nabożenstwá náwdziewáł. StarKaz 166. ▲ bóg pogański: Stárzy zmyślili byli báykę/ iż zgromádziwszy się na Capitolium Rzymskie wszyscy bogowie Pogáńscy/ zápomnieli zásiadáiąc mieyscá zostáwić Iowiszowi. StarKaz II, 394. ▲ fałszywi bogowie: [W królestwie Józafata] Pogańskiego Obrzędu wywrácáno błędne Synágogi, A skárby, ktore były ná fałszywe Bogi Od Pogan zgromádzone, z Meszkit odbieráno, Zaś miast onych Kościoły Páńskie budowáno. DamKuligKról 253.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ przewielebny w Bogu: ▲ bóg jest brzuch, brzuch jest bogiem: Których koniec jest zatracenie, których Bóg jest brzuch, a chwała w hańbie ich, którzy się o rzeczy ziemskie starają. BG Flp 3, 19. Jam swych wymysłów bałwanom ofiary Oddawał, niosąc namiętności w dary. Brzuch był mój bogiem i tak bogów wiele Miałem, jako mam zmysłów w własnym ciele. MorszAUtwKuk 222. ▲ wielebny w Bogu: ▲ do Boga uciekać się: Do Boga tylko [cesarz austriacki] uciekał się modlitwami A Polakow wyglądał. PasPam 276. ▲ bóg bogaty: O Szeremetu żadney wiádomości nie mamy o tym iednák namniey się nie frásuycie/ Bog bogáty. Szerzey o wszytkim opowie Dedes Agá Nász. MerkPol 35. Woyská záś W.W.M.M. Páństwá gdyby się záwsze przy Ordách nászych trzymáły/ w Bogu mamy nadzieię/ iżby Páństwo Moskiewskie wprętce było v Was. Bog bogáty y spráwiedliwy/ lubo ten nieprzyiaciel w wielkiey kupie bywa/ máło kogo wybije/ iego káżdy. MerkPol 37. Dla was Potocki; dla was Zołkiewski umierał Zeby was Obrzezaniec hardy nie pozerał Dla was iesli rozsądkiem, poymiecie to swoiem I my po dzis dzien wPolu Gradywowem stoiem Aze Bog intencye nasze zna Bogaty od niego oczekuiem przynamniey zapłaty. PotWoj 169. ▲ bóg Ziemski »o władcy Imperium Osmańskiego«: Nieporownáne vszánowánie Máiestatu Cesárskiego/ wydáie się dosyć y z sámych Tytułow/ ktore mu Poddáni iego dáią. Zowiąc go Bogiem Ziemskim/ Cieniem Boskim/ Brátem Słońcá/ y Miesiącá/ rozdawcą wszytkich Koron ná świecie/ y lubo mu nie wystáwuią Ołtarzow/ iáko pospolstwo Rzymskie/ zápomniawszy pierwszey swoiey wspániálości/ Cesárzom czyniło; rozumienie iednák/ ktore máią o iego mocy y potędze/ przychyla się do Bałwochwalstwá/ gdy go iáko zá Bogá iákiego máią. RicWielJMon 5. ▲ bogu niech będzie chwała za coś (sz. zm.): Bogu niech będzie chwałá zá niewypowiedziány dar jego. BG 2Kor 9, 15. [...] tego samego herszta Wzięto pierszego dnia […] zac[o] niech chwała naywyszemu Bogu będzie zewpierszym terminie zganiono bezpieczenstwo onitak a Pan Bog inaczey. PoczOdlPam 34. ▲ niech kogoś Bóg zachowa czegoś: Chorowałęm periculosissime [bardzo niebezpiecznie] [...] niech mię Bog miłosierny takiey drugiey zachowa okazyiey. PasPam 257. ▲ niech Bóg broni: Aleć niech Bog broni, żebyśmy sami wystarczyć nie mieli na obronę praw naszych [...]. KonSRoz 29. ▲ niech Bóg będzie pochwalony za coś: Niech za wszystko Bóg będzie pochwalony, i że na nas turbacye dopuścił. [...] W których jeśli Mu się podoba i daléj nas trzymać, niech się dosyć dzieje świętej Jego woli [...]. ZawiszaPam 30. ▲ niech komuś Bóg da wieczne odpocznienie: Pochowałęm go [ojca] w krakowie u karmelitow na Piasku Niech mu Bog da wieczne odpocznienie w krolestwie swoim. PasPam 249. ▲ niech Bóg czyjejś duszy miłościw będzie: Wiakim nas wszistkich, ktorzysmy hoinie dobrodzieistwa iego zazywali zostawił zaliu [król Władysław IV], kazdy baczny snadnie wyrozumiec moze. Niech Bog Jkm duszy miłosciw będzie. VorLetSkarb 206. ▲ niech mi Bóg będzie świadkiem: Niech mi Bog; uktorego w ręku moie zdrowie Będzie świadkiem: Zebym był nie dozył wieczora Tak mnie gniecie, do Grobu, moia starosc chora [...]. PotWoj 143. ▲ niech Bóg da komuś wiekuistą światłość: Czeladnik Moy [...] Vmar kturymi był barzo wygodny ypotrzebny zacomu niech Bog da Wiekuistą Swiatłosc [...]. PoczOdlPam 28. ▲ niechaj będzie Panu Bogu cześć i chwała (sz. zm.): [Ks. Skarga] nabożeństwu ktore teraz do tákiey doskonáłości przyszło (z czego niechay będzie Pánu Bogu cześć y chwałá) wielkie pobudki podał [...]. BirkSkar 12. Pánu Bogu niechay bedzie cześć y chwałá ná wieki/ że nie odniosł nieprzyiaciel pociechy/ iákiey się spodziewał [...]. BirkRus 12. ▲ niechaj mi Bóg mił będzie: Niechay mi Bog mił będzie, nie vczynię tey rzeczy Panu moiemu Chrystusowi, pomázáńcowi Páńskiemu. BirkNiedz 38. ▲ niechaj kogoś Bóg skarze: [Szlachta] Słucha iak zaiąc bębna rychło Wici Trzecie Kazą zbroyno kazdemu w swym stawac Powiecie. I na one Tatary, niechay ich Bog skarze O samey ciągnąć wodzie, y twardym sucharze [...]. PotWoj 50. ▲ niechaj kogoś Pan Bóg błogosławi: Ciebie zacnego y miłego Kawalera, niechay Pan Bog błogosłáwi tu łáską swoią, á potym onym żołdem z niebá, ktory koroną zowie Páweł święty [...]. BirkOboz 8 nlb. ▲ niechaj czyjaś dusza z Panem Bogiem wiecznie króluje w niebie: [...] pozegnał się z tym swiatem Iasnie Wielm[ożny] ImPan Podskarbi Wielki Koronny [...] ktorego dusza niechay z Panem Bogiem wiecznie kroluie wniebie Amen. DrobTuszInf 56. ▲ niech komuś (Pan) Bóg błogosławi: [...] małzonka moia porodziła syna [...] Niech mu Bog błogosławi, aby ros na chwałe iego swiętą [...]. VorLetSkarb 111. [...] wydałem Curkę moię miłą Florencyo Katarzynę Tuszynską wStan Swięty Małzenski za IMSCi Pana Irzego Maliczewskie[go] [...] ktorey niech Pan Bog Błogosławi zcałym domem iey [...] DrobTuszInf 40. ▲ niechaj komuś Pan Bóg poszczęści: Niechayże nam sam Pan Bog poszczęści/ Tobie Jezu będziem śpiewáć części [...]. ŻabSymf F2v. ▲ lamentacja Boga: Ta Chaldaica Paraphrasis nie wiele Czytelnikowi przynosi pożytku, ile Rabińskiemi zagęszczona fabułami, o dwoch Messiaszach, o Lamentacyi Boga, o Wniebowstąpieniu Moyżesza y ułupaniu Tablic z Tronu Bożego szafirowego, baiąca. ChmielAteny III 589. ▲ jako się Bogu podobało: I tak się musiało ztac iako się Bogu podobało nie iako Ludziom. PasPam 225v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ tak nam Panie Boże dopomóż i jego niewinna męka »formuła przysięgi«: Tego wszystkiego Io kMSCi P.N.M. dotrzyma y my dotrzymamy. Tak nam Panie Boze dopomoz y iego niewinna Męka. PasPam 213. ◆ tak mi Panie Boże dopomóż: PasPam 213v. ◆ pan Bóg (kogoś) zachował: ◆ broń Boże: Ale broń Boże/ żebyś zniewolona/ Gwałtem bydź iákim miáłá. TwarSDaf 111. Dway stanęli Sieniawscy Mikołay zPropkopem Z ludzi swoim wyborem iakoby w reserwie Iesli bronBoze Turczyn wszytkie Ławy zerwie. PotWoj 78. Do czego [niesprawiedliwości] broń Boże, żeby nie przychodziło, teraz zaraz wszystkie strony lub osoby niechętne i przeciwne sobie urazy swoje wszelkie wzajemnie [...] sobie darują. DiarSejm 303. ◆ strzeż Boże »zwrot wyrażający przestrogę przed czym; oby tak nie było; nie daj Boże«: Niezałuyciesz Panie konia bo to o wielką rzecz chodzi Strzesz Boze. Potrwozyc Woysko y krola dla naszych zartow. PasPam 238v. ◆ powracaj z Panem Bogiem: ◆ kto w Boga wierzy: ◆ jako się Bogu podobało: I tak się musiało ztac iako się Bogu podobało nie iako Ludziom. PasPam 225v. ◆ zabij kto w Boga wierzy:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Kto się ludzi nie wstydzi/ ten się y Bogá nie boi. RysProv C3v. ● Kto z Bogiem zácznie/ vczyni bácznie. RysProv E1. ● Kogo Bóg dziś zafrasuje,to jutro go umiłuje. PasPam 265. ● Dla pokoiu tę broń noszę/ O ktory cię Boże proszę. RysProv III, 3. ● Day Boże dobrą broń mieć/ á nigdy iey nie vżywáć. RysProv III, 8. ● To iest prawdziwa przypowieść Chłop strzela a P Bog kule nosi Bo na taki ogięn nalezało tam z polowę z koni spaść. PasPam 107. ● Chłop nosi proch/ á Pan Bog kulki. RysProv II, 3. ● Niéwstydliwy. Psu oczy przédał. Ni wstydu ni Bogá. KnAd 716. ● Wszytko Bogu podobna, choć człeku nie zda się Wrobel proso ogánia: Wilk bárány pásie. PotPocz 147. ● (war.) Musiał rozum ustępować wiadomości według onego, że wszytko u Pana Boga podobno etc. NiemPam 308. Wszytko podobno v Bogá. RysProv 82. ● Gdzie Pan Bog kościoł buduie/ tám diabeł káplicę stáwi. RysProv IV, 4.