Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: BĄBEL, BĘBEL, BĄBOL, *BEBEL, BĄBEŁ

Słowniki:
SStp (pępel), SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP notują

Formy: lp M. bębel // bąbol // bąbel // bąbeł; D. bębela // bąbla; B. uż. nżyw. bąbel; N. bąbelem; ~ lm M. bąble // bębele; D. bąbeli; C. bębelom; B. uż. nosob. bąble // bąbele // bębele; N. bebelami

Znaczenia:

1. »pęcherzyk wypełniony powietrzem powstający na powierzchni płynu, bańka«: Bąbel/ bąbol ná wodzie/ bánká. Bulla. Kn 10. Bąbele się czynią ná wodzie. SzyrDict 4. Kroplá/ ná Wodę padaiąc czyni Bąbel; wiele Bąbeli czynią Szuminę. KomDobrOrb 23. Nákoniec słodkiego Miodu bombel, roskoszy znáczy świátá tego... DamKuligKról 95. Pieniące się zaś morze y bąble wodne czyniące oznacza náwalny y długi wiatr. BystrzInfHydr X 3v. Bąbel, g. bąbla. Bąbol. 1) Wasser-Blase. [...] ampoule, boule, bouteille qui se fait sur l'eau. [...] bąble na warze. T III 16.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● od przysł.: Iesli każdy człowiek bąbelem iest dáleko więcey iest nim stáry. BirkNagr 37.

2.med. »pęcherz, pryszcz, krosta«: Albowiem ostrość/ y iádowitość tego [soku loczydła] Twarz zápuchłą czyni. Záczym bembele y krosty. SyrZiel 185. Bębel/ v. Bąbel/ [et] Pryszczel 1. v. Pęcherz. Kn 18. Przekłócie/ Przepchnienie bębelá/ [et]c. Paracentesis. Kn 844. Pęcherz/ bąbeł. Pustula. SzyrDict 288. Wáwrzyniec S. rozdał wszystkie skárby, ieszcze to mało mu było do niebá, ále był ieszcze ná roszcie przywiązány, ogrzany, osmolony, bebelámi, zpárzeliny osuty, skwárzyłá się ná niem skora ... MłodzKaz IV, 184. Bąbel, g. bąbla. Bąbol. [...] 2) Blase auf der Haut. [...] vessie, ampoule, éleveure sur la peau. [...] dostał bąbel od roboty. T III 16.

3. »bańka mydlana(?)«: Jáko Bąbel dziecinnymi/ znika Usty udęty: Ták Swiát ustámi Páńskimi/ ostoji się rozpięty: Tchnie Pan w swey Mocy/ ali Swiat się z Gruntu obáli. KancPol 302. Bąble z mydła. T III 16.