Słownik XVII wieku

Słowniki:
notują

Formy: lp M. bębenek; D. bębenka; B. uż. nżyw. bębenek; N. bębenkiem; ~ lm M. uż. nosob. bębenki

Znaczenia:

1. »mały bęben, tamburyn«: Ty byś bębenek abo piszczałkę trzymała, Abo różą, abo mi jabłko podawała. SzymSiel 32. Dawno o tem Myślę, po coś te surmy, bebenki, y złotem Tkáne stroie [...] W rożnych miástách pokupił. ClaudUstHist 139. Wziąwszy lutnią z bębenkiem do ręki Wesoło skaczą ná muzyczne dźwięki. ChrośJob 76. TAMBOURIN (Petit tambour d’enfant) [...] BĘBENEK dziecinny. DanKolaDyk .

2.przen. »podnieta, zachęta«: Chwała zaś przy cnocie mieszka i nie potrzebuje tego pospolitego bębenka, co się sławą nazywa. LubSArtPol 231.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ podbi(ja)ć komu bębenka: Zarzucki też Chciwy na te rządy podbił bębenka, Dońcom, że się wraz na Lepuna zrzuciwszy na szablach go roznieśli i zabili. MasDiar 98v. Ci kwitę czyniąc nie chcieli pod Regimentem Imci być pod bijając drugim bębenka do wypowiedzenia służby. MasDiar 104v. Podbił mu bębenká. RysProv H1. Udał się był ku Francyi, bojąc się aby heretykom francuzkim nie podbił bębenka, poczęto z wojskiem Elearskiem traktować. DembPrzew 99. Podbiiam komu bębenká/ v. Dodáię sércá ná złe. Kn 734. Zwykł Dzieciom ná Tákie złe Rzecży Sercá dodáwáć, (podbjáć Bębenká). ErnHand 193. TO mu serca ochoty fanatzyi humoru dodało, to mu bembenka podbiło przysłowie polskie na hardo wsadziło. DanKolaDyk II, 117.

3. »naczynie w formie skórzanego bukłaka«: Łagiewká smolona [...] Bukłak skórzány [...] Bukłak drzéwiány/ Bębęnék. Kn 344. Weinschlauch bęben/ bębenek winny uter. KusWeg 107.

4. »gatunek gołębia«: Gołębie są rozne kruczki, nioski włochat, Garłacze, bębenki, dachowki, swoyskie, yzdebne y dzikie roznego pierza. KluczProgn 50v.