W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 24.01.2023
Słowniki:
notują
Znaczenia:1. »omylny, fałszywy, niesłuszny, niewłaściwy«: Zdyim iem [wrogom Goffreda] z błędnego rozumu zasłonę. TasKochGoff 219.
Poczelismy w Oyczyste szczere, iego [Orła polskiego] pierze, Obcych ozdob, na piersiach wieszac mu puklerze. Ze opuszczę Lilie, ktore chęcią błędną, Przynieślismy z Paryza, bo natychmiast więdną. PotPocz 3.
Upatrzyła to lubo błędna starożytność, y nie tylko rzetelnemi Pismami, ále omni venerationis testificavit acta iż ex Iove Reges sunt. DanOstSwada I, 142.
2. »grzeszny, źle postępujący«: Nátura násza błędna [...] się w figlách kocha. BirkNiedz 157.
Dobroć mądrego/ y piękne przedsięwzięcie/ záwsze prágnie do siebie drugich przyciągnąć/ złych popráwić/ nákierowáć błędnych. BirkOboz 60.
Nie Wenus łaskawa Spłodziła ją [miłość], lecz lwica na pustyni krwawa, Tygrys, niemiłosierna nad błędnym człowiekiem. ZimSRoks 62.
Pánie [...] Náwróć błędne/ skróć Grzeszniki/ poczyń z nas swe Zwolenniki. KancPol 100.
3. »heretycki, kacerski, odszczepieńczy; pogański«: [W królestwie Józafata] Pogańskiego Obrzędu wywrácáno błędne Synágogi, A skárby, ktore były ná fałszywe Bogi Od Pogan zgromádzone, z Meszkit odbieráno, Zaś miast onych Kościoły Páńskie budowáno. DamKuligKról 253.
[Papież to:] Następca PIOTRA Swiętego, pierwszego Wikaryusza Pańskiego, iego osiadaiący Katedrę: ktory nigdy żadną nie był zarażony Herezyą, ani bałwochwálstwem [...] nie iest błędney nauki Promotorem, Fautorem, owszem Iey Extirpatorem. ChmielAteny II 131.
SMOK [...] Ten iż iest ciáłá silnego y długoletniego, á co większa Szatan w postáci Wężá oszukał Adama y Ewę, Bostwo mu błędni przypisuią Poganie. ChmielAteny1755 I I, 499.
Synu moy (ty błędny Nieunicie) iesli cię karmić słodkimi słowy grzesznicy będą (w tych liczbie są Odszczepieńcy) nie przestaway z nimi. BirkRus 6.
4. »błądzący, błąkający się, zbłąkany; powodujący czyje błąkanie się«: O Argonautách błędnych nábáiáli Siłá Grekowie. TasKochGoff 16.
Neptunus [wziął] panowánie nád wodámi błędnymi morskimi. OvOtwWPrzem 328.
Támeczne [zodiaku] świátłá podług tychże zdánia Astronomow są bárzo w swey świátłości błędne y niestáteczne Często támte świátłá máią przenosiny: gdy się Plánetá z iednego znáku ná drugi przenosi. WojszOr 28.
Błędnem Zeglarz Eurom, y nie pewney wodzie Zdrowia, y Fortun wierzy. PotWoj 174.
U I. M. ta iest intencya, áby wieczną u W. M. M. P. [...] ziednał sobie przyiaźń, tym upominkiem w okrąg złoty zebranym [...] Na ktorym nie planety błąkaiące się i błędne labitynty, iáko niektorzy, rysuie; ale stateczne [...] vota. PisMów II 166-167.
W tey drodze y dość błędnym/ á w nieprzyiácielskiey stronie/ dlá wielu zdrad y zásádzek náder w niebespiecznym ciągnieniu nászym/ zá Wodzá mamy Chrystusa Paná. BujnDroga 276.
Krolewic prágnął, áby ktokolwiek życzliwy Podał rękę w ciemnościách błędnych będącemu. DamKuligKról 31.
ERRANT [...] BŁĄKACZ, BŁĘDNY, włoczęga co tám y sam chodzi. DanKolaDyk I, 526.
Iako błędni bez osiedlisk pewnych y domow tułaią się y tym żyią sposobem [Saraceni]. ChmielAteny II 718.
Nie wiem, w ktorą stronę iść mám z błędney mátnie. DrużZbiór 509.
▲
Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲
błędna owca,
błędna owieczka »OWCA, OWIECZKA«:
▲
miasto błędne »MIASTO«:
▲
błęny rycerz »RYCERZ«:
▲
błędna droga:
▲
błędna planeta:
▲
błędna ścieżka:
◆
Związki frazeologiczne:
◆
włóczyć się jak błędne owce »OWCA«:
◼
Przenośnie:
◼
Sam Krol potrwożony/ Błędną obraca myśl ná rozne strony. TasKochGoff 25.
◼
Lecz gdy Phoebus na Zachod obroci Booty I Hespery wznawiały sposobne przymioty Za iakimsis trafunkiem ieden Othomanin Strazy oczy Zmyliwszy by Synon Poganin wszed do miasta w maszkarce płonney niepoznany Sam na gardło odswoich iuz dekretowany Nietak Fałszerz Zopyra łudził błędne oczy Z nosa uszu porznionych, iako ten ochoczy Na własną zgubę trzebien. DrobOpow 14.
◼
Y tu/ y owdzie rzucáiąc Oczy błędne po stronách/ zkądli się co ruszy/ Lubo chrośnie iászczurká/ lubo list ukruszy/ Od wiatru kołysány/ wszytko się iey [Paskwalinie] roi. TwarSPas 56.
Znaczenia niepewne:
1, 2, 3 a. 4: Błędny / błądzący. Erraticus [...] Errabundus [...] Erroneus. Kn 35.
Błędny, Błąkający się, jrrig jrrend. BierSłowa 6.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]