W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 07.03.2019
BŁAHY przym.
Warianty fonetyczne: BŁAHY, BŁACHY, *BŁAGI
Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVII), SWil, SW, SJP notują błahy
SStp nie notują
Formy: lp M. m błachy // błahy; ż błaha; n błahe; D. m błachego // błahego; ż błachej // błahej; błachi; n błahego; C. m błahemu; ż błahej // błachej; B. m nżyw błagi // błahy; ż błahą; N. m błahym; ż błahą; n błahym; Ms. ż błahej; lm M. nmos błahe // błache; D. błahych; B. nmos błache; N. błahemi; Ms. błahych // błachych
Znaczenia:
»niemający istotnego znaczenia, wartości, niegodny uwagi, mały, drobny; marny, lichy, nędzny, słaby«: Serdeczni rozum błagi miewaią. ManTobPhr 159. Przy błahej żywności tak ciasnem chowaniu zima nastąpiła. NiemPam 184. Nie mógł tej błahej zamczyny Wielki Kniaź przez całe lato dobyć. NiemPam 235. I tak chorągiew lekką rozwinąwszy A na świat z błahym pocztem wyciągnąwszy, Prowadzę w dom twój rotę pozostałą. VerdBłażSet 2. Smáku błáhego/ iednák lepsze do trunku niźli wodá [piwo z otrąb]. SyrZiel 998. Błáchy/ Lichy/ Tenuis, Pertenuis [...] Futilis causa. Kn 33. Błazeńskié błáhe/ niewart/ niégodne odpowiedzi zarzuty. Ludibriosa potestas. Kn 34. Nam o wielikich dełach z Hosp[o]drem Waszym, nie o tak błahych y nie z wami mowit nalezy. PiasRel 18v. On [gospodarz] porzuciwszy Páná z błahym by iákim sługą iego/ począł mile rozmáwiáć. BanHist 73. Gdy się WMP tey błachi posługi Naszy wdziecznymi ozywaicie A na znak te[go] w-dom swoy Nazalobny chleb zapraszaycie [...] rozmową [...] dodawac Nie zaniechamy. HerbOr 347. Iednak gdy WMMMP tak błache posługi Naszy wdziecznemi ozywacie y Na znak te[go] W dom swoy Na załobny chleb zapraszacie chetnie sie stawiemy. HerbOr 432. A jeśli ją [Pelagię] te błahe nie zbłagają dary, Bierzcie na pomoc gusła i niezbyte czary; Temi abo przełomcie krnąbrność jej srogości, Abo ulżyjcie we mnie bolu złej miłości. ZimBSiel 128. [Orzeł] Błáhego ptástwá/ myśląc ci o zgubie Przed tym strásznego niezemszczenie skubie. KochProżnLir 3. Środopostny [jarmark] w Jarosławiu bardzo błahy: tak powiadają, że przedtem lepsze bywały. SobJListy 370. Czyli ten starością sámą nábutwiáły, i blisko do upadku náchylony Rzeczypospolitey budynek ná moich się błahych rámionách otrzyma? PisMów II 21. Upraszam, ábyście ten moy szczery áfekt Iegomości oświádczyć raczyli, i tegoż w-przyiáźni przeciw błáhemu domeczkowi memu záwziętey umocnili. PisMów II 150. Ia iákom się z-tey nowiny ucieszył/ trudno to błahey kárcie tey polecić. PisMów II 325. Drugi bowiem ledwie gębę rozdziwi [!], á zá káżdym niemal słowem dla ládájákiey błáchey przyczynki sákrámenta. GdacPan 105. Rácz Wm. M. M. Pan mnie błáhą Osobę/ zá naniższego Sługę swego przyjąć. DobrPol I, 100. Pomienionych wysokich Wm. M. M. Páná Dobroczynności/ z mojemi In vim gratitudinis błáhemi słowy/ żadna niemoże być kompárácia. DobrPol II, 158. Kiedy Zygmunt, Krol Polski, biie Moskwę błáhą, Poszedł w głąb z swą Lisowski w ich Ziemię watáhą. PotPocz 106. Pompeiusz [...] Obozem sie pod błahym Miastem iednym połozył. SzołHist 10v. Z twego zkaliczonego y zmęczonego Ludu barzo małą y błahą garstką, będąz sie podobno chociaz to stare alez przecie iare ręce moie mocowały. SzołHist 14. Komu Oyczyzna matka nasza miła, tego płocha odwaga y błaha potęga Iuliuszowa nie będzie bynamniey w tym zamieszanym terminie trudniła. SzołHist 14v. Odważyłem sie z błachey moiey prace, na pocieche, Y Pamiątke Oyczyznie to wydac. KomonDziej 2v. Deklarowali [pp. Dąbrowski i Sinicki] Ustompic 200 TB. Widząc rzecz słuszną y pretensią błahą. SapANot 99. W tym odwazny a młody Ossman [...] sam Z potęgą swoią w-pole wyszedł, a do tego Ze Ieszcze Zadney Experiencyi wojenney niemiał więc wyprawa ta bardzo błahy Skutek miała. IntrHist [132v]. R 1550 Moskwa w tęz Inflanty wtargneła a od państwa Rzymskiego błahe bronienie było. IntrHist 237. Blacho, Błachy, vid. Blaho, Blahy. T III 53. Błahy. schlecht, gering. vil, vilain, chétif. § błahy to podarunek. T III 54.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ludzie błasi »ludzie niskiego stanu«: ▲ lud błahy »ludzie niskiego stanu«:
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Nié wiélka obrádá. Podárék błáhy. Obdárzyłéś mię/ ábo go. KnAd 702.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WM