Słownik XVII wieku

Słowniki:
notują

Formy: bezok. błagać; ~ cz. ter. lp 1. os. błagam; 3. os. błaga; lm 1. os. błagamy; 3. os. błagają; ~ cz. prze. lp m 1. os. błagałem; 3. os. błagał; ż 3. os. błagała; lm mos 1. os. błagaliśmy; 3. os. błagali; nmos 3. os. błagały; ~ tr. rozk. lp 2. os. błagaj; lm 2. os. błagajcie; ~ im. wsp. błagając

Znaczenia:

1. »usilnie, pokornie prosić«: Názáiutrz wiele z nabożnych bráci szło do Pieczáry/ áby [...] tego pátientá náwiedziwszy zań y zá iego [Andrzeja Hahnoiniczenki] Páná Bogá błagáli. KalCuda 294. Nie szukaj indziej, piękna Wenus, syna: U mnie jest skryta w piersiach ta dziecina, U mnie się tai z piórek obarczony, U mnie się mało rozgościł proszony. Chociaż mnie błaga, chociaż płacze rzewnie, Gdy będziesz chciała, wydam ci go pewnie. MorszAUtwKuk 122. Lud cięszko strapiony postem y modlitwą Boski błagał Maiestat, aby swą gonitwą Duchow Niebieskich strącił z dumy othomana. DrobOpow 22. Ten y káżdy [rok] áby był żyzny y szcześliwy Boskie[g]o potrzebá błagáć Máiestatu. HaurEk 95. Czemuż się dokupować? dopraszać? domagać? A czasem y dobiiać? o to szczęście błagać, Co z Oyca da natura, a nie raczey radzić, Zeby na Thron Oycowski, Potomka posadzić. PotPocz 5. Náleży mi życzyć, y błagać Maiestat Boski, aby ten Pan, z ktorego Przedwieczney Ordynacyi ta nader smutna padłá álternata, dodawał WXMści zdolnych sił y zdrowia do znoszenia heroicznie w zupełney do woli Iego rezygnácyi, tákowey afflikacyi. DanOstSwada IV, 46-47. Przez pokorę błagamy [Chrystusa]. By nam grzechy odpuścił/ A do nieba nás wpuścił. ŻabSymf B2-b.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Boy sie Na koniu Błagac na osiełku siedzące[go]. HerbOr 414.

2. »koić, uśmierzać, łagodzić słowami lub czynem, przepraszać, uspokajać, jednać sobie«: Z ciáłem swoim poczynał [Piotr Skarga] iáko z nieprzyiácielem/ przykázuiac mu posłuszeństwo duchowi/ przez gęste discypliny/ á P. Bogá błagáiąc vmartwieniem. BirkSkar 20. Nasi się zatem widziec Syren napieraią Ktore gniewliwe morze spiewaniem błagaią. ArKochOrl 58. Błagam/ koię/ Placo Deum donis, deuotionibus [...] Paco caelestes [...] Mitigo [...] Delenio aliquem verbis commodis [...] Propitio [...] Mollio dissensiones [...] Mollio hominem [...] Mollio iras. Kn 33. Czynię dość komu/ Satisfacio legibus, Deo, causae, officio meo, opinioni hominum [...] Lito saeuitiae [...] Błagam. Kn 108. Ołtarze/ przez ofiáry błágáiąc palone: Lał [Cyppus] wino w czásze. OvOtwWPrzem 637. OD początku kościołá záraz/ byłá tá quaestia między Chrześciány/ ieśliże tylko w kościele się mamy modlić/ y błagáć Páná Bogá zá grzechy násze? czyli też ná káżdym mieyscu. StarKaz II, 247. Powiedz mi zaraz, abyśmy błagali Boga za ten grzech, bo żeglować dalej Pewnie nie możem dla tych waszych złości. BorzNaw 181. Za twą nauką Orfeowe tony Błagały srogie Plutonowe strony, Wzbudziły lasy, miękczyły i skały, Nimfy skakały. MorszAUtwKuk 345. Więc nie báránem Páná ni wołem błagaycie: ále przedeń Sumnienie/ czyste przynaszaycie. KancPol 657. O Ty Ktora tu wtey Swoiey Swiątnicy Y natym mieyscu w tak piękney Kaplicy Mieszkasz, proszę cię, błagay Naywyzszego Za niedostatki Ludgierda zeszłego. OblJasGór 69. Ia iuz gniew słuszny ná Was w Generale Dosic błagałęm iako mogłęm stale. OblJasGór 138v. Widziałbys tam był iák Bog rozgniewány Swoie grzesnikom: pokazował rany: Widziałbys znowu iak Bogabłagała Matka, y iak się za nich zastáwiała. OblJasGór 143v. Potym Boski Máiestat błaga [Józafat] za Kápłáński Stan modlitwą. DamKuligKról 270. Tę wnoszę Mą prośbę: błágay zá mną Bogá naywyszszego. DamKuligKról 287. Więc według zwyczáiu, Gdy ták rádzi Vlisses: u samego kráiu Bogow morśkich [!] ofiárą blaga [Achilles]. ClaudUstHist 151. Ich [kapłanów Marsa zwanych Salii] Professyia była Marsa Bożka, w Marcu błagać Ofiarámi, spiewaniem, podrzucaniem tarcz, pląsaniem po Rzymie. ChmielAteny II 86. Ná Skałkę zá tym iedzie [elekt], błága STANISŁAWA, Ze go ręka zábiła Krolá Bolesławá. ChmielAteny II 371.

# Użycia metajęzykowe: # Praet. imperf. Czyniłem, dziękowałem, pisałem etc. Praet. perfect. Uczyniłem, podziękowałem, nápisałem etc. Adde his verba błagam, chowam, dźwigam, gadam. WojnaInst 99