Słownik XVII wieku

Słowniki:
Kn, T, L (XVII-XIX), SWil, SW notują
SStp, SXVI, SJP nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643

Formy: lp M. błagalnia; N. błagalnią; Ms. błagalni; ~ lm B. błagalnie

Znaczenia:

1. »miejsce, w którym przeprasza się Boga za grzechy, zjednując sobie łaskę Bożą, świątynia, dom modlitwy«: Pierwsza Część Kośćiołá. 76. SWięte Swiętych álbo Swiątnicá, ktora dla osobliwey mieyscá Swiątobliwośći, ták się zowie álbo błágálnia, y dom wewnętrzny, to iest wewnętrzny pokoy y Mieszkánie! szerokośći łokći 20. długośći máiąc tyloż, á wzwysz łokći 120! AdrJeruz 66. Ktore [meczety] mruczą błąd swoy báłwochwalnie Poprzemięnia ie w Niebieskie błagálnie [orzeł polski]. ChrośTrąba Ev. [...] ktore [meczety] mruczą błąd swoy báłwochwalnie, Poprzemięnia ie w Niebieskie błagálnie [orzeł polski]. ChrośTrąba Ev. Urągaiąc się z hańbą bezbożną, meczety Bezecnym swym Bożyszczom wystawić kazali Aby tym samym pamięć PANA zgluzowali. Záswędzili tę aurę kurzawą sromotną Co ieszcze tchem BOZEGO SYNA iest wilgotną Na tey samey Błágalni, na tym stole świętym Ná ktorym on przywrocił Niebo, złym, wyklętym Ciała y krwi offiarą, swe obrzydłe wielce Offiary, kozły rznęli, zábiiali cielce. MetasZałJAHel 33. Błágálnia/ Propitiatorium [...] ein Ort da man versöhnet. DasHünDict Pp.

2. »modlitwa błagalna«: Tę wszytką sumę na ubogie i szpitale zapisuję, którą wielmożny jegomość pan podkomorzy WXL spólnie z jegomością księdzem dziekanem brasławskim [...] mają rozdać i obwarować, aby za duszę moją przed majestatem Bożym, perpetua była błagalnia. SzelTTestBork 124. Ah! oyczyzno luba, Czy się śmierć moia zbliża,.. czy twa trwoży zguba? O czasy! o Polacy! Lecz mi śpieszyć trzeba, Dopełnić co krol kazał... Zagniewane nieba Alboż ieszcze błagalnią tak czystą zmiękczemy! Już nie... serce śmierć wroży... Polacy zginiemy! WybicZyg 58.

3. »w Starym Testamencie: złota tablica na skrzyni przymierza, leżąca między dwoma cherubinami«: 79. Błágálnia złota, ináczey świątnicá názwána, ktora nád skrzynią miedzy skrzydłámi dwuch Cherubinow, iáśniesza nád słońce od złota świećiłá y Boski repraesentuiąc Máiestat, iáko Káthedrą Bogá mowiącego byłá, zkąd odpowiedźi y wyroki dawał. AdrJeruz 73. Ná wierzchu Arki między cherubinámi było Propitiatorium albo Błágalnia Katedrá Boska y Majestat, złotem iak słońcem iasnieiąca, zkąd BOG odpowiedźi dáwáł [...]. ChmielAteny II 550. [...] Na wierzchołku samym było Propitiatorium alias Błagalnia, albo mieysce Uproszenia y miłosierdzia Boskiego, botam Pan BOG Tron sobie założył et scabellum pedum suorum, nazwane Oraculum że z tamtąd w trudnych et magni momenti rzeczach BOG swoie wydawał Oracula wyroki, decyzye, pewnieysze bo AEternae Veritatis niż Delfickiego Apollina effata. Te Oraculum dway ze złota circumdahant Cherubini. ChmielAteny1755 I 115. Błagalnia. 1) in der Bibel: Gnaden-Stuhl auf der Lade des Bundes [...]. T III 54.

4. »wyrocznia pogańska; miejsce kultu pogańskiego«: Błagálnia/ Oraculum [...] Propitiatorium vulgò [...]. Kn 33. Błágalniá, Oracle. KulUszDyk 7. Ale tysiączne bestye widziały Ze się ludzkie stworzenia plackiem pokładały Przed cielcem, psem, czy wężem. Ze wrozum obrany Człek adorował kruszec, z rąk swoich ulany. Widziały przerażeni strachem, że w błagalni Ludzie drżeli z respektu Małpeczki w tuwalni! ZałJAPróba 30. Błagalnia [...] 2) Tempel, wo die Götter den Heiden ihre Oracula ertheilten [...] 2) temple où les faux dieux rendoient des orfacles aux païens. T III 54.

Znaczenia niepewne:

1 lub 4: Błagalnia [...] 1) dans la Bible: l'Oracle ou le Propitiatoire, une partie du Temple [...]. T III 54.

# Użycia metajęzykowe: # Są w nim [zebraniu słów] niektore przystarżałe, ale nie cale z zwyczaiu wyszłe słowa, aczey mogą znowu być zażywane, y do ięzyka przywrocone. Baczność. Badacz. Badanie. Bezbożnik. Bezbramne Miasto. Za bezcenek przedać. Bezcienny widok. Bezdenny. Bezdroże. Bezeceństwo. Bezgłowna Rzeczpospolita. Bezludny Kray. Bezkrolewie. Bezprawie. Bezrżądny. Bezwodny. Bezżenny. Bidzić się z myślami. Biegacz. Biesiadnik. Błagacz. Błagalnia. RzewWKras 202