W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 26.11.2019
BAŁWANIK rzecz. m
Słowniki:
SXVI (w in. zn.), L (XVI), SWil, SW notują
SStp, Kn, T, SJP nie notują
Formy: lp M. bałwanik; D. bałwanika; B. uż. nżyw. bałwanik; ~ lm M. uż. nosob. bałwaniki
Znaczenia:
1. »bóstwo pogańskie; posążek tego bóstwa«: Zwoławszy Egiptcyanow/ opowiedział im [król Egiptu Amazys]/ iż ten báłwanik [którego król kazał odlać] z oney był miednice/ w ktorey nogi umywano. BirkNiedz 80.
Przenośnie: Náleźli [nowiniarze] zabáwkę iáką táką/ y báłwánik sobie ulali, [...] położą máteryą we śrzodku iako kruszec iáki/ to iest nowinki te świeckie/ wiátru nápącháią/ gdy sobie one śmiechy/ żárty/ márności powiádáią. Coż ine[g]o z tego pieca wynidzie/ iedno báłwánik iákiś/ rozdárta myśl ledá czym. BirkNiedz 183. ◼ Wiele tákich ktorzy dla báłwaniká owego/ ktorego honorem zowią/ áni żenie/ áni synom/ áni sobie nie przepuszczą. BirkNiedz 30.
2. »bryła soli kamiennej, bałwan«: Mogłyby być 4 bałwaniki [soli] tam, gdzie bankują trzy, ale by były bardzo drobne. InsGór 1642 12.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: DL, WM