W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 21.11.2024
*BAŁWOCHWALNIK rzecz. m
Słowniki:
L (XVIII), SWil, SW notują
SStp, SXVI, Kn, T, SJP nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1683
Formy: lm M. uż. osob. bałwochwalnicy; D. bałwochwalników; B. uż. nosob. bałwochwalniki; W. uż. osob. bałwochwalnicy
Znaczenia:
1. »czciciel bogów pogańskich, poganin«: Rzekł [Eliasz] Jey [wdowie], aby chleb upiekła mu mały, Przepowiedaiąc że iey będą trwały, Mąka z oliwą, że ich nie ubędzie [...] wdowa z tey nowiny Cudowney rada, ktora choć z krainy Bałwochwalnikow, na ulgę sie sili Proroka, co mu żydzi odmowili. Tak ten ochotny postępek tey wdowy, Znaczył Poganow w przyszłey Chrystusowey Wierze, a opak żydostwo niewierne. FontNLeszczHist 329. A co iest większa, że Bałwochwalnicy, Widzieć się daią prawie na ulicy [w odbudowywanej Jerozolimie]. GurowRDzieje 85. Wstydźciesz się teraz Izraelczykowie, Co bałwochwalstwo w waszym sercu, w mowie? Zakazanego zawsze nierządnica Szuka owocu, każda lubieżnica Wprowadza: żeby ludzi ułudziła, Y zmazą duszę Niebu obrzydziła. Bałwochwalnikow to iest podobieństwo, Bo tracą duszę tak, iak ta Panieństwo. GurowRDzieje 106. Y pokiż będzie bałwochwalstwo trwało? Y skępstwo brzydkie w ludzie Izraelskim! Znać że ich serca piekło opętało, Dla tego idą za słowem diabelskim. Pewnie z was ktory w osobney komorze, Ma swoich Bożkow? o Bałwochwalnicy! Choćbym przepłynął przez czerwone morze, Za grzech widziałbym łzy w ludzkiey zrzenicy. GurowRDzieje 115.
2.przen. »o nowożytnych wyznawcach innych religii: poganin : pogański«: Y z tego gniazdá rumuyćie się sowy Przez czás ták dawny zámieszkáne w Gránie Przeklęty płodzie, zły Máchometowy Polskie nád sobą znay politowánie Y w ciemne kąty vchodź y párowy Wlekąc zá sobą płácz y nárzekánie [...] Budowne Moschy, y sprosne Meczety Przemieniaycie się w świętne [!] Bázyliki Wesołe hymny; zbáwienne mutety Spiewaycie; depcąc swe báłwochwalniki Do pierworodney iuż przyszedszy mety W rzymskich fontánách zmyicie swe fábryki, zprofánowáne od Pagan Ołtarze Zákurzćie wonne dźiś thuribularze. ChrośTrąba D2.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz BAŁWOCHWALCA.
Autorzy: DL, WM