W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2023
Warianty fonetyczne:
BAKAŁARZ, BAKALARZ
Słowniki:
notują
Znaczenia:1. »ten, kto uzyskał pierwszy stopień akademicki; nazwa tego stopnia«: Akádemia Krákowska z kąd proszę bierze ná Bákáłárze/ mistrze/ Doktory/ y Profesory/ áaza nie ze swych dyscypułow? SzemGrat 11.
Bákáłarz/ Baccalaureus [...] v. Promot. Kn 12.
Drzewicki chlopski syn studował w Crac[owie] y circa 1632 po bakaliarsku chodzieł. Tego P. Pisarski [...] miał go bel okrutnie pobic zesie sliachcicem zwał y udawał. Dictorem podczas mianowal sie a nie bakalarzem. TrepNekLib 74.
Bartłomiej [Łącki] uczeł się w Krak[owie], w Bursie Pauperum, miał się na bakalarza promować r. 1632. TrepNekLibDworz 201.
Máią też swego Dziekana iáko y Theologowie/ ktorych powinność tá iest/ podáwáć Questye do disputácyey Mistrzom/ Bákáłarzom/ y Studentom/ ná káżdą Sobotę y Niedzielę. PruszczKlejn 23.
Promotia solennie odprawowała sie w Academiey Zamoyskiey, dwóch Bakałarzow. GollPam 24.
Teby nie był tylko iáko Bákálarz, álbo Szkołą trącący, niech nád to będzie Mąż zmyślny [...] co umie sposobámi iść. MłodzKaz I, 358.
BACHELIER [...] Baccalaureus [...] BAKAŁARZ ten co na pierwszy stopień postąpił w náukach, Theologiy, Prawa, y Medycyny. DanKolaDyk I, 160.
▲
Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲
bakałarz teologii:
Brzeżewski continuator życia iego, z Matrykuły Doktorow w Akademii Krakowskiey dowodzi, że ten Michał 1460 między Bakałarzow Teologii był policzony. NiesKor II 195.
2. »nauczyciel, wychowawca, instruktor«: A przy psiech ma zostać dojeżdżacz, myśliwiec biesagowy i łowczy albo myśliwiec starszy; ba i on bakałarz, co przedtem psów dojeżdżał, a teraz ma nad uczniem jeŸdzić. OstrorMyślTur 49.
Z tych zaś bakałarzów skoro ucznia wyćwiczy, mają być szczwacze. OstrorMyślTur 53.
Iest też y Szkołá/ ktora ma swego Mistrzá/ Bákáłarzá/ Kántorá/ Młodzieńce/ y żaki do śpiewánia kościelnego. PruszczKlejn 3.
Pan Piotr Rudomina [...] przysiąg Towarzyskich słuchał Sam Rote czytaiąc Iak Bakałarsz Czylitesz Ienerał. PoczOdlPam 31.
Do rodziców spłodzić, do panów wychować należało. Oni bakałarzami i nauczycielami, oni manduktorami i dobrodziejami, słowem, rzekę, ojcami, a nie panami bywali. MałpaCzłow 276.
Magister [...] MAYSTER náuczyciel Bákałarz Faracki klecha. DanKolaDyk II, 218.
▲
Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲
bakałarz szkolny kościelny:
Od bakałarzów zas szkolnych kościelnych siedleckich i od ludzi swej wolnych, którzy by ¯ydów niewinnie przenagabać mieli [...] wójt z burmistrzem i rajcami [...] bronić od wszelkiego gwałtu i ukrzywdzenia powinien. JewPriv II 227.
▲
bakałarz gościnny:
Zabrali Szwedzi [...] kmieciowi wołów pańskich 3 [...] Piłatowi półrolnikowi pańskich wołów 3 [...] Gościnnemu Kazimierzowi bakałarzowi jego własnych parę i z wozem. InwKal I 336.
Szczepanowi chałupnikowi wół jeden zdechł. Bakałarzowi alias na ten czas gościnnemu wół i krowa. InwKal I 336.
▲
bakałarze rotmistrzostwa:
Szkoła zagęściła znaki oficyjerstwa, mądrzy, ale nie do komendy, bakałarze rotmistrzostwa, nie wiem jakim prawem jurystowie, rząd wielki, we wszytkim nieporządek. MałpaCzłow 286.
▲
bakałarz szkoły:
Tegoz Roku Nie iaki Iozef J[a]worski Bakałarz na ten czasz Skoły Zywieckiey, w Swieta Wielkanocne skrwawił Koscioł Zywiecki. KomonDziej 224.
▲
bakałarz szkolny:
Bakałarze szkolni rozumnego człowieka slabizować uczący poważeni bywają. DorHipTur 90.
◼
Przenośnie:
◼
Co li za bakałarza przodkom roztropnego Strzec się było potrzeba, Strzec się i nam jego? Respons: węża. [Za]gadki z Pisma św. OtwWGadBar I 280.
◼
Wiedz, iż księga bakałarzem Najlepszym bywa każdemu człowieku, Tak w młodym, jako i dojrzałym wieku. TrembPrzedWir I 3.
3. »uczeń, terminator«: BAKALARZ, ogólnie uczeń w iákiem rzemieśle. DanKolaDyk I, 160.
# Użycia metajęzykowe:
#
[Substantiva nomina] Bákáłarz Bánnicya Bárbáryzm Bászá. WojnaInst 158
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]