Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: BANITOWAĆ, BANNITOWAĆ

Słowniki:
SXVI (supl), L (XVII), SWil, SW notują
SStp, Kn, T, SJP nie notują

Formy: bezok. banitować; ~ cz. ter. lp 2. os. banitujesz; ~ cz. prze. lp ż 2. os. banitowałaś; lm nmos 3. os. banitowały

Etymologia: <śr. łac. ban(n)itare>

Znaczenia:

prawn. »wymierzać komu karę pozbawienia praw skutkującą wygnaniem; wymierzać komu karę wygnania z jakiego obszaru«:

Rekcja: kogo, co

Iesli się godzi w Rzeczypospolitey Ostrácismu vżywáć, to iest, znáczne y wyniosłe ludzi do czásu bánnitowáć, y precz odsyłáć. PetrSPolit I 313. [...] gdyby kto tego Poboru nie wydał, tedy go ma Poborca pozwać pozwem Grodzkim przez Woźnego onego Zamku, ktorego Starosta ma dać Poborcy zaraz ad banniendum, á od pozwow y od processow nic nie ma Grod brać. A ieśliby nie stanął, bannitować go Poborca ma y publikować [...]. VolLeg III 62. Imć pan podskarbi koronny powiedział, iż pół Polski banitować musiałby, kiedyby ridige konstytucye egzekwować miał. RadziwKSprawy 584.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ banitować kogo z świata »o śmierci, Parkach: przerwać czyjeś życie«: Nie postrzegłáś tego ślepa śmierci, że to byłá Krolowa Polska: tylko to postrzegłáś, że byłá Naiásnieysza [...] Pośrzod południá z świátáś ią bánitowáłá. WojszOr 16.

◼ Przenośnie: ◼ Táko y po tym cnym mężu/ ktorego nam Parki zazdrosne z świátá bánitowáły/ y Rodzice y Oyczyzna to sobie nieomylnie osądzili/ że iego wiek wszytek miał być rolą/ á rolą złotą. WojszOr 214.