Słownik XVII wieku

Słowniki:
notują

Formy: lp M. barłóg; D. barłogu; N. barłogiem; Ms. barłogu; ~ lm M. uż. nosob. barłogi; D. barłogów; N. barłogami; Ms. barłogach

Znaczenia:

1. »legowisko zwierzęcia; niechlujne brudne a. biedne posłanie człowieka«: Barłog/ Substramen [...] Stramentum. Kn 15. Bark. Brachium, humerus [...] Barłóg. Substramen. SzyrDict 7. Tak z barłogu chudzinę iako Pana z Puchu Wepchnie do Grobowego Lachezys zaduchu. PotWoj 13. Nagi człek; nie ma kłow, pazurow, rogu, Nie trzeba nan Lwow, zubrow, y niedzwiedzi, Wilk z lassu, pies mu dokuczy z barłogu. PotSyl 3. POSCIEL posłanie łoszko, Barłog posłanie proste nieporządne [...] Mowią żartownie leży na barłogu swoim na łóżku pościelą się bawi. DanKolaDyk II, 94. Barłog, eine Streue. BierSłowa 3.

2. »resztki słomy, zgniła mierzwa, odchody«: Zboża żadnego w niej [stodole] nie masz, jeno barłogu trochę. InwKal I 272. Nozdrza swąd nieznosny/ iako psow zgniłych y śmierdzących wieprzow ze swymi barłogami palonych/ dusi. BujnDroga 162. Siana, słomy, lnu, konopi i inszych barłogow przy kominie w domu mieć nikomu nie godzi się. SapMWilkKutrz 314.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ barłóg i gnój (sz. zm.): Prosię dwu Niedzielne/ nie w barłogu y gnoiu/ ale na ochędożnym mieyscu bawiące się iest zdrowe/ y choremu go zażyć nie zawadzi chociaż iuż ziarna zażywa. HercBan 30. Sień około zła, aż gnojem dziury polepiono i barłogiem pozatykano. InwKal I 102-103. Pójdźmy do ochędostwa. Ale ach! spuchnąć wszędzie od smrodu potrzeba. Bramy – barłogi i gnoje, ulice – psy zdechłe i ścierwy, podsienia – parowy i doły. MałpaCzłow 202.

3.przen. »stan lenistwa, gnuśności, upadku moralnego«: Rozkoszy wasze barłogami są/ w ktorych się walaią ci wieprzowie piekielni. BirkNiedz 121. Na przyszłą Wielkanoc, gdy Chrystus z niewoli brańce święte wywodzi, padniem w Końskiej Woli, gdzie duchy z pogańskiego otrząsszy barłogu, przy świętych sakramentach ziścim śluby Bogu. TwarSLegK 235. Obaczcie się [...] grzesznicy/ co w barłogach nieczystości waszych leżycie/ iużeście pognili. StarKaz 42. Iak wieprz wzwyczaiony Lega w błocie; tak grzesznik w grzechu zanurzony [...] Niechce powstać do Boga z występków barłogu. DamKuligKról 143. Oczyszczasz wolą z sprosnego nałogu Ze się wyrzeka śmieci y barłogu. ChrośZbiór 17.