W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 20.06.2023
BAT Irzecz m, BATArzecz ż
Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują
Formy: lp M. m bat; ż bata; D. m batu; ż baty; B. m uż. nżyw. bat; ż batę; N. m batem; Ms. m albo ż bacie; ~ lm M. m albo ż uż. nosob. baty; D. m batów; C. batom; B. m albo ż uż. nosob. baty; N. m baty; m albo ż batami; Ms. m albo ż batach
Etymologia: <wł. batto>
Znaczenia:
»jednomasztowa łódź morska lub rzeczna, używana do połowu ryb, przewozu towarów i ludzi; także mała łódź wchodząca w skład wyposażenia statku, szalupa«: Abowiem naprzod ná morzu Niewody nam z batami pobráli/ potym chłopskie domy wszędzie popalili. BiałłozorList Av. Przyszło mi do tego wysadzać ich [członków załogi nieprzyjacielskiego okrętu], gdyż już prawie spe frustrati batów nic niemając, kazałem ich baty swojiemi wozić. LancKoniec 124. Niemniey y Wezer pilen swey prywaty/, Iuż gotowey dosiadał ná Preponcie Baty. TwarSLeg 72. Wtym do szkieł przystąpiwszy, na złoconej bacie ku swojej się obróci angielski Galacie [książę]. TwarSLegK 133. Agáreni wysiadszy [z] báty, do miástá iácháli. KalCuda 169. Pozdrawiając nas z daleka wołali [Polacy] I od radości czapki pozdejmali. My także ku nim; ale żeśmy sobie Życzyli gadać z niemi w takiej dobie, Bat swój z okrętu kazaliśmy złożyć, A weń usiadszy do nich się przewozić. BorzNaw 103. Jużeśmy żadnej nie ujrzeli burze. Tylko rybaków - a oni batami Jeżdżąc sięgają ryb w wodzie sieciami. BorzNaw 142. Das Schiffsboht [!]/ Bat. m. MalczWok C2v. Der Boht [!]/ Bat. m. MalczWok B6v. Tym czasem I. M. Pan Feld-Marszałek y Generał Gubernátor per Livoniam Graf Dahlberg, zosobliwego swego y wczesnego Stárania jako wierny Consiliarz, I. Krol, M. miał wszystkie Kapry, Lodigi, Strugi, Baty y insze tym podobne do przepráwy Woyská Promy, na pogotowiu, ktore dobrze Dziáłámi polnymi obwárowáne y opátrzone byli, y ták przygotowáne, że rázem kilká tysięcy Woyska piechotnego przepráwić się mogło. RelRyg 1. Dnia 8. ejusdem, resolwował się Krol I. M. iść przez Dzwinę do Nieprzyiacielá, y znim się męsko y adważnie [!] potkác, á lubo przez wszystkie dni od przybycia Krolá I. M. wielkie Grzmoty, Deszcze y Szturmy pánowáli, iednák Krol I. M. trzymał się raz záwziętey u siebie resolucyey, y kázał się Wojsku ruszáć do Rzeki Dzwiny po cichu, á Piechotę ordinował áby do Batow y Promow wnocy wsiadáli y czekáli ná Ordináns, á máłęmu Bacikowi kázał się zátrzymác dla Osoby swoiey. RelRyg 1 . Dniá 9. Iulii ráno iák tylko dzien nástał o trzeciey godzinie, nakázał kilkunástu Batom się ruszyć, y tám y sám po Rzece Dzwinie iezdzić, áby Nieprzyiaciel niemiárkował, ná ktorym mieyscu Wojsko Szweckie wysiádác miáło. RelRyg 1-2 . Codzień na przejażdżkach bywaliśmy w kompaniach a najczęściéj batami po Niemnie. ZawiszaPam 127. Z Tylży wodą i batem z całą familią wybraliśmy się do Plikur i Szwekst jp. Grotuza kasztelana żmujdzkiego, gdzieśmy dobrych dni zażywali; jam polowaniem bawił się koło Szwekst i Wywierzan, alem cale nie miał szczęścia. ZawiszaPam 131. Das Schiffsboth Skeepsbåth Bat Ta Schkehru-Bohte. Lohzikis DepWoer B7v-B8.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: DL



W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 05.08.2023
BAT II rzecz. m
Słowniki:
SXVI, L (XVI), SWil notują
SStp, Kn, T, SW, SJP nie notują
Formy: lp M. bat; D. batu; ~ lm D. batów
Etymologia: <łac. batus, z hebr.>
Znaczenia:
bibl. »hebrajska miara objętości ciał płynnych równa jednej dziesiątej  → chomera; według różnych źródeł to objętość od 22 do 45 litrów«: Ustáwá záś około oliwy tá jest: Bát/ jest miárá oliwy: dziesiątą cżęść Bátu dacie 1/2 miáry Chomeru/ dżiesiąci Bátow: bo dziesięć Bátow jest Chomer. BG Ez 45, 14..
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: DL