Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »o niektórych zwierzętach: wydawać głos, ryczeć«: Bécząc/ [...] boando. Kn 19. Bék/ Békam/ v. Béczę / Bęk v. Bęczenie. Kn 19. Béczę/ békam/ Mugio [...] Kn 19. plecken beczeć balare. KusWeg H6. Tu woły krowy beczą. PasPam 200. Ee. Tęn difton się pisował niegdy w tych dwu terminách beeler beczeć po báráńsku, y beelement bęczenie báráńskie. MalGram 34. Beczyć, mugler, mugir. KulUszDyk 5. Beczę, [becz]y, [becz]ał, [becz]eli. blarren, blöcken. beugler, meugler, [...] mugir. beczy jeleń. der Hirsch schreyet. le cerf brame, rée. T III 30. Beczeć iák owcá/ Balare, Balitare. Blácken. DasHünDict Ooiijv. Beczeć iák woł/ Mugire, brüllen. DasHünDict Ooiijv.

2. »o ludziach: jęczeć, płakać, ryczeć; źle śpiewać«: Kto śpiewa, a nie umie abo nie do rzeczy, Raz jak koza, drugi raz jako cielę beczy, powinno go obiesić, żeby lepiej śpiewał, Jeszcze miasto stypuły będzie nogą kiwał. DzwonStatGrzesz 281. Męka Pańska komu największy pożytek czyni [tytuł]. Mniemam, że nalepszy zysk żacy z tego mają, Bo oni pewne kwartniki w Piątki odbierają. Choćby oni Tenebrae [pieśń wielkopostna] i sto razy beczeli, By był nie cierpiał, toby wizyty nie mieli. FraszSow A4[?]. Wiesz i to, że ta wolność w Polszcze u nas bywa, że się jeden drze, drugi beczy, trzeci śpiewa. MorszAUtwKuk 3. ... pokryią to żony, przed mężami. do tego gdy przyidzie coreczkom i dziatkom odbieráć zausznice, będzie iákie tákie płákáło, nie tylko się kwiliło, ále i beczáło, áż tu ten i ow Ociec z-żoną wádzić się niechcąc, i dzieci nie rozrzewniáiąc, zápomnią o báłwochwálstwie... MłodzKaz IV, 389. Ledwie przygoda zakołace młotem, W serce: asz zaraz upada, asz beczy, Y za naymnieyszem truchleie kłopotem, Cosz iesli nas smierc na dzieciach kaleczy, Mdlec y włosow rwac nie będzie się wstydał, Jakoby na swiat niesmiertelne wydał. PotSyl 4. Beczę ich blecke. WojnaLust 178. [zakochany młodzieniec] Już im [pachołkom] od amorów piać, od trenów i żałosnych mutetów nucić, od lubieżnych i wesołych konceptów śpiewać i do uprzykrzenia beczeć i silić się rozkazuje, sam miny kordyjalne w sobie sforcuje, wirszyki, cedułki i gorące pisania posyła. MałpaCzłow 255.

# Użycia metajęzykowe: # verba beczę, huczę, ięczę, kwiczę, klęczę, krzyczę [...] Infinit in eć; e.g. beczałem [...] Infin. beczeć. WojnaInst 89

BECZĄCY
im. przym. czyn.

Formy: lp M. n beczące; lm B. mos beczących

Znaczenia:

»o zwierzęciu: ryczące«: Kwitnący Poley gdyby go bydło iádło/ beczenie w nim wzbudza. [marg.] Bydło beczące czyni. SyrZiel 477. Na których czatach tak im [żołnierzom cesarskim] szczęście [...] posłużyło, iż więźniów ryczących, rżących, beczących, kwiczących, piejących, gęgających [...] pędzili. DembPrzew 71.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

Warianty fonetyczne: BĘCZEĆ, BECZEĆ II

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI, XVIII), SWil notują
SStp, SW, SJP nie notują

Formy: bezok. beczeć; ~ cz. ter. lp 1. os. bęczę // beczę; 3. os. bęczy; lm 3. os. bęczą // beczą; ~ cz. prze. lp m 3. os. bęczał; lm mos 3. os. bęczeli

Znaczenia:

»brzęczeć«: Bęczy mi tu jedna [pszczoła] okolo glowy/ podobno mię nie zákole/ [...] szczknie. Iuźci mię uiádłá. VolcDial 130. [...] iáko te pczoły [!], ktore się wspomniáły, co vstáwicznie leżą, á cudzą robotą się żywią, ále áż názbyt choć y dármo látáią, bęczą, biegáią, y są in perpetuo motu, ále dosyć o tych pczelnych wyrodkách. OstrorNauka Ciij-Ciijv. Bęczę/ Bombilo, apum proprium est. Kn 19. Beczę. Bombilo, facio bombum. SzyrDict 10. U stołu miásto przysmákow to ná cię fuka [...] á ono Pániey we łbie muchy bęczą/ eż też czásem musisz náłaiawszy czepcá poprawić. ZłoteJarzmo D. Bęczę, [bęcz]y, [bęcz]ał, [bęcz]eli. summen. bourdonner, bruire. § Bęczy komor. T III 31. Mucha [...] muchy mu we łbie beczą. T III 873. Beczeć iáko pszczołá/ Bombilare, brummen wie die Jmmen. DasHünDict Ooiijv.