W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 25.04.2023
BECZKA rzecz. ż
Słowniki:
notują
Formy: lp M. beczka; D. beczki; B. beczkę; ~ lm D. beczek; N. beczkami; Ms. beczkach
Znaczenia:
1. »rodzaj naczynia«: iáko beczká SyrZiel 434. z pełnej beczki SzymSiel 30. Poszedł ku nam prędko/ y widząc kilkánaśćie kolas namyślnie ná drodze z beczkámi/ z szmátámi porzuczonych/ utwierdzony w opiniey o boiáźni nászey/ ze wszytkiem Kommunnikiem ktorego było pod piętnaśćie tyśięcy/ zápálczywie przypadł zgodzinę ná dzień/ ledwiesmy byli stánęli porządnie. Pogrom A4v. Béczká/ áchtél/ kłodá/ Béczká piwna/ in constit: Regni anni 1565. gárncy 72. anni 1598. gárncy 62. Tina. [...] Dolium [...] Orca. Kn 19. Ieden kupił 6 łásztow y 8 beczek Soli/ do czasu ná 5 miesięcy: więc Kupiec przedáie beczkę kiedy zá bár po 14 zł iakoż ią tedy kupuiącemu nápisać w ausczugu ma/ y summę zapłáty/ rachuiąc intetressy pro Ce[n]to 1½ zł. ná mies[iąc]: [...]. GorAryt 154. y beczką piią OpalKSat 86v. Targuięmy się tedy kto go ma Scinać atym czasęm wpadli tam do Sklepu w ktorym były prochy w beczkach pobrawszy insze rzeczy biorą tez y prochy. PasPam 60. Czeladzi tez do Gospody dano beczkę miodu obrokow surowych y owsow dla koni etc. PasPam 150v. do beczki niezbitey MłodzKaz I, 264. włoż w beczkę CzerComp 95. Fasz-Binder bindet eine zufallerte Tonne/ Bednarz obija rozpádłą (rozsypáną) Beczkę obręczámi. ErnHand 273. w beczkach skurzánych ChmielAteny II 651.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: beczka winna: v béczék winnych Kn 337. w beczkách winnych SolArch 133. ▲ beczka piwna: drozdzy z beczki piwnej HaurEk 40. Beczek piwnych 24. InwPuck 103. ▲ beczka octowa: Beczká octowá/ PolPar 202. ▲ rybna beczka: Rybna béczká Kn 962.
Związki frazeologiczne: do beczki lać bez dna »starać się daremnie«: do beczki lać bez dná PetrSEk 11. ◆ lać jak w beczkę »pić bez opamiętania«: leie wsię iak wbeczkę OpalKSat 48v. ◆ jako beczkę bez dna zlewać »pić bez opamiętania«: jako beczkę bez dna drugi zlewa PotFraszBrück II 377. ◆ z inszej beczki począć: Z inszey béczki pocznimy. KnAd 1331. z inszey, prawi beczki Musi począc tę woynę PotWoj 148. ◆ zacząć z inszej beczki: chciałem ią zacząc z inszey beczky OpalKListy 461. ◆ siedzieć jak śledzie w beczce: siedzieli jak śledzie w beczce DembPrzew 59. ◆ jak śledzie w beczkę wbijać: Turki jak śledzie w beczkę wbijał DembPrzew 48.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: KnAd 55. ● KnAd 1372. ● KnAd 265.
Przenośnie: z tej co dziś pijemy Beczki tak przykrej GrochWiersze 226. ◼ Brzuch? beczka pełna gnoju PotFraszBrück II II, 403.
a) »miara objętości«: beczki AktaKrak I 383. tylko z beczkę go mieli MasDiar 92v. od trzech beczek soli OpalKListy 190. puł beczki DekrŻmud 127b. Nasmiawszy się tedy z owego Dyalogu nacieszywszy wypili beczkę piwa Gospodarzowi y drugą y poiechali. PasPam 190. dwie beczce SobJListy 225. Beczki SolGeom III 86. beczek SobTDzien 16v. Łaszt śledzi, potaszu, smoły ma beczek 12. T III 31.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: beczka piwna, beczka piwna krakowska: Béczká/ áchtél/ kłodá/ Béczká piwna/ in constit: Regni anni 1565. gárncy 72. anni 1598. gárncy 62. Kn 19. beczka piwna ma mieć według konstytucyi, 1565. garncy 72. a według 1598. garncy 72. [powinno być: 62!] T III 31. Beczká piwna Krákowska: Garncy 63. SolGeom III 137. ▲ węgierska beczka: Węgierska beczka ma barył 3. T III 31. ▲ beczka śledziówka: beczek śledziowek 2 OpisKról 51.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: RysProv XI, 1.
2.zool. »orka, duży, drapieżny ssak morski uważany wówczas za rybę; Orcinus orca«: Béczká/ rybá morska/ Orca. Kn 19. OURQUE (Monstre ou Poisson de mer). Orca [...] BANIA (álbo) Beczka morska ryba. DanKolaDyk II, 320. Beczka [...] beczka ryba morska. Wall-Schwein, runder, grosser See-Fisch. épulard, grande ronde poisson de mer. § beczka często tysiąc funtow waży. T III 31.
# Użycia metajęzykowe: # [...] beczká beczek, bayka baiek, száblá szábel [...] WojnaInst 38
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: DA