W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 05.03.2025
BELLATOR rzecz. m
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1661-1673
Formy: lp M. bellator; D. bellatora; C. bellatorowi; B. uż. żyw. bellatora; ~ lm M. uż. osob. bellatorowie; D. bellatorów; C. bellatorom; B. uż. osob. bellatorów
Etymologia: <łac. bellator>
Znaczenia:
»waleczny żołnierz, wojownik; wybitny dowódca wojskowy«: Zarówno i jm. panu wojewodzie ruskiemu [Stefanowi Czarnieckiemu], który ad tantas laureas znacznie dopomógł i przenoszącą się od nas za dawnym męstwem fortuną, że znowu do nas odwrócieła czołem, oglądając się na tanti nominis bellatora, odważnemi swemi zmusił dziełami, jm. pan poseł dziękuje. AktaKrak III 7. Do czego wiele pomaga Zácność Peregrynánta: Więcey Cudzoziemcy pokażą Krolewiczowi, Xiążęciu, zacnego Senátora álbo Bellatorá głośnego Synowi, niż prostemu Szlachcicowi, ktory tylko mury y humory widźieć może, ale non arcana et rara. ChmielAteny II 5. Z Niemcami długa y cięszka RZYMIANOM byla[!] woyná przez Iuliuszá Cesarza záięta; iednák y od ták wielkich Bellatorow [jak Cezar] Dominis Gentium, Germania zá Elbą y Dunáiem rzekami nietykana. ChmielAteny II 218. [...] zkąd [ze Skandynawii] iáko z konia Trojańskiego niezwyciężeni Bellatorowie na postrách, ruinę y osadzenie innych kráiow, wyszli Normannowie, Wandálowie, Gottowie, Westro-Gottowie, y Szwedzi. ChmielAteny II 256. Tandem ná Seymie Wárszawskim Kniaźń[!] Moskiewski Kozłowski od Czarnieckiego przyprowadzony, Krolowi náchylony, rzucone od tegoź 150. Chorągwi pod Tron, dźiękowáno Bellátorowi od Tronu. ChmielAteny II 360. Do tych to Słowákow Alexander Wielki pisał, á tym samym pokazáł, że lubo wielki Bellator, przecież nie mnieyszych Bellatorow apprehendowáł, ktory list w Czeskich iest Kronikach. ChmielAteny II 433 [441]. Tegoż Miesiąca oblegli Kościoł Rzymscy Bellatorowie, ogień oknem, złotym (podniosłszy z ogniem żołnierzá do gory:) w Kościoł wrzucili zápalili Sancta Sanctorum, zkąd pod Niebo głosy y płonienie[!] wybuchaiące strászną reprezentowáły trágedyą, záiuszonemu y zágłuszonemu wrzáskiem Zydow żołnierzowi nic nie pomogł támuiący zákaz. ChmielAteny II 527-528 [535-536]. Rosprzestrzenił po całey Azyi Perskiey Monárchii granice, potym ná woynie z Tomirą Krolową Massagetow Scytyiskiey Nácyi zwyciężony, y zábity [Cyrus], Bellator od Bellony [...]. ChmielAteny II 580 [588]. Ostrożność sama Bellatorow z temi Národami bywá Victrix, ktorzy uciekaiąc biią, bo chybko obrociwszy się frontem, dla goniących bywáią fatalni. ChmielAteny II 716 [724]. Był tychże Lisowczykow Hetmanem y Kleczkowski czyli Woyciech czyli Hieronim, czyli Stanisław, a naypewniey Mąż tych wszystkich Imion Herbu Cholewa. On Ferdynandowi II. Cesarzowi Rzymskiemu wysłany na pomoc wielki y prędki Bellator. ChmielAteny III 39. Na Maxencyusza tyrana wielkie scelera w Rzymie pełniącego, à extra maenia nie wychylaiącego się z Bożkow przestrogi, ale tylko przez Wodzow y liczne woysko 198 Bellatorow zawieraiące, maiącego, wokowany Konstantyn z Gallii 88 tysięcy ludu ieno prowadzący, ale z wielką y pewną tryumfu nadzieią, bo widział (mowi Lactantius) we snie, czyli na iawie ku wieczorowi krzyż iasny na Niebie, y Pismo Greckiemi na nim literami wyrażone, tego sensu: In hoc signo vinces, mowi Euzebiusz. ChmielAteny III 650. Na niesprawiedliwych Bellatorow censura od Wierszopisa zostawiona: Arma amens cupio, nec sat rationis in Armis. ChmielAteny1755 I 427. Lydius lapis toiest Probierski Garatronicus, iest kamień, ktorego Orientales zażywaią na rękoieści do szabel, dla cnoty iego osobliwszey, iż sił y odwagi dodaie Bellatorom. ChmielAteny1755 I 662. [O emblematach i symbolach] IEZ z napisem: Vitam traducit in armis. Pochwała Bellatora. ChmielAteny1755 I 1198 . Król Victor grunta nieprzyiacioł sobie podbite, na Bellatorow y Pospolstwo podzielił. ChmielAteny IV 596.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: DL, WM