W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 26.01.2016
BETONIKA rzecz. ż
Słowniki:
SStp (beronica), SXVI (supl. betunika), SWil, SW notują
Kn, T, L, SJP nie notują
Formy: lp M. betonika; D. betoniki; N. betoniką
Etymologia: <śr. łac. betonica>
Znaczenia:
bot. »roślina z rodziny wargowych, ziele o przypisywanych właściwościach leczniczych i magicznych, bukwica zwyczajna; Betonica officinalis«: Weźmi Betoniki to iest Bukwice, Szałwij, Májeranu, [...] kwiátu Roży polney, káżdego po garści, warz w Winie ná poły z octem, obłoż tym głowę. PromMed 157. WEś Betoniki Máieranu, Szalwiey [...] warz. CompMed 98. BETOINE (Herbe céphalique) [...] BETONIKA bukwica Ziele głowne od tego że liście ma ząbkowane. DanKolaDyk I, 193. Weźmi: Ziela bukwicowego lub lepeczniku po łacinie Farfara nazwanego. Ziela płucniku, albo Pulmonaria. Weroniki każdego garść iednę. Betoniki puł garści. Lukrecyi pułłota. BeimJelMed 107. Weźmi: Korzenia fiołkowego dwa łoty Betoniki. Szałwi ogrodney. BeimJelMed 126. Zamiast iey [herbaty] weźmi garść Weroniki y Betoniki; przygotowawszy ią piy ciepło. BeimJelMed 194. Weźmi: Betoniki, Weroniki, Zywiczkowego ziela chamoedrios nazwanego każdego garść iednę. BeimJelMed 214. Albo wezmi: Kwiatu Rumianku polnego, Slazu Polnego, Betoniki, Melissy, Szałwii, Bluszczu, Nasienia lnianego, każdego wrowney części. BeimJelMed 274-275. Zamiast Herbaty piy Wodę z Betoniką, Szałwią y Karulkiem gotowaną. BeimJelMed 603. Włosi kiedy kogo chcą pochwalić mowią: Masz więcey Cnot, niżeli ma Betoniká. ChmielAteny1755 I 545. W Ktorym się Domu znáyduie Betoniká, tám Czary szkodzić nie mogą, według Pliniusza. ChmielAteny1755 I I, 545. Wiele o Cnotách Betoniki popisał Musa Attonius Medyk Augusta Cesarza, zowiąc ią Ludzkich Dusz y Ciał strożem. ChmielAteny1755 I I, 545.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: , WM