Słownik XVII wieku

Słowniki:
L (XVIII), SWil, SW, SJP (w in. zn.) notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1760-1763

Formy: lp M. ż bezradna; n bezradne; D. n bezradnego; N. ż bezradną; Ms. n bezradnym; lm M. mos bezradni

Znaczenia:

»o państwie: niemające sprawnie funkcjonującej władzy ustawodawczej«: Co o naszych siłach, co naszej obronie, co o rządzie we wszystkim obce myśleć mają narody, kiedy widzą, że sejmy ustawicznie zrywamy, że cale jeste-śmy bez rady? Czy nie czujemyż już skutków tej opinii, które mają sąsiedzi o tym bezradnym Królestwie? KonSSpos 176. A to do tego punktu nierząd bez rady przychodzi, do takich gwałtów, bezprawia, nierządu [...] Tak się działo z nierządną i bezradną dla trybunów fakcyj Rzplitą Rzymską i do tego obmierżenia sobie Rzymianom swej własnej wolności przyszło, że i senat, i lud wolał się już absolutowi poddać. KonSSpos 230. Takim tedy sposobem, jak rzymska, może zginąć i każda bezrządna, bezradna i powoli w anarchiją odmieniająca się rzplitą, kiedy ją mocniejsi i lud tak osłabiałą, i bez rady widząc, obmierżą sobie stan niniejszej rzplitej i samę na ostatek zbyteczną wolność, a nie mogąc sobie radzić inaczej, sami za absolutyzmem pobiegną. KonSSpos 231. Inszy sposób, którym jeszcze mizerniej i gorzej może bezradne każde zginąć królestwo, jest, kiedy go sąsiedzi na kawałki rozerwą i na podział między sobą, jako kraju nierządnego, kłótliwego, bezbronnego, a w sobie obfitego i dobrego, proporcyjonalny zezwolą. KonSSpos 231. Żeśmy tedy przeciw tym niewątpliwym, jak je zowią, principia czy pierwszym prawdom dotąd grzeszyli, dając bezgraniczną moc ludziom jak bezgrzesznym aniołom, jak błogosławionym niebianom, aby każdy jeden mógł całymi sejmami, radami i Rzplitą władać, aby każdy miał moc z osobna approbowania lub niszczenia rad całego narodu, tośmy cale przeciw światłu rozumu i przeciw ludzkiej natury poznaniu zrobili i przeto też bezradni jesteśmy i upadliśmy na wszystkim. KonSSpos 298-299. Przestańmyż się tedy dziwić stanowi naszemu, przestańmy nań narzekać, ale gdy jeszcze w ręku to naszych być może, starajmy się go nieodwłocznie poprawić. Nieodwłocznie, mówię, bo ja nie wiem, czego czekamy, chyba rozerwania tak bezradnego, słabego i od swych własnych obywatelów opuszczonego Królestwa. Lepsze prawa, lepsze ustanowienie sejmów jeszcze nas może od bliskiej i inaczej pewnej uratować i wybawić zguby. KonSSpos 301-302.