Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»nie używając rozumu, bezmyślnie, bezsensownie, niedorzecznie, nierozsądnie, nierozważnie«: Y iesliż ktora zwykłá przed cżásem płód poroniwáć; tedy nád tą wodą párzyć się iest rzecż bárzo pożytecżna/ y zdrowsza niż insze wszytkie párzenia ktorych báby bezrozumnie záżywáią. SykstCiepl 145. Bo mówił [Rodomont] bezrozumnie, jak jeden szalony, Co statku nie zna, w swoich myślach rozdwojony; Gniewem dopiero pałał przeciwko wszytkiemu Narodowi bez braków żadnych niewieściemu: Teraz na jednej dziewki wesołe pojrzenie Jad morzy, swe odmienia wnet postanowienie; Królewny zapomina, już jej nie żałuje, Na jej miejsce tej zyskać miłość usiłuje. ArKochOrlCz II 384. Przyszło do tego że mieli álternatą Hetmánić/ ieden iednego dniá/ drugi drugiego. Záżył sposobu Varro ná swey Rzeczyposp: zgubę/ dał bitwę nieszczęśnie/ bezrozumnie/ nieprzyiaćielowi: on drugi opierał się poki mogł/ áż iuż vyrzał/ że z częśćią woyská wyszedł drugi w pole. SzembRelWej C2v. Bézrozumnié/ Temerè & sine ratione causas dictitare [...]. Kn 24. Chłopca przez siedm lat bawią samą gramatyką Ktorą iako papuga trzepie bez rozumnie. OpalKSat 44v. [...] Z osła wełny, z nagiego spodziewać się szaty, Przetakiem wodę nosić niepodobna; a ty Człeka, który z natury trzech nie może zliczyć, Chcesz teologijej bezrozumnie ćwiczyć? PotMorKuk III 23. Dla cżegoż, niemasz się cżemu dźiwowáć, gdy w tym zycia nászego morzu zewsząd nas okrywáią náwałnośći, ktorzy tę mąmy intencyą, źebysmy złym podobnymi niebyli, ktorych to złych, lubo iest wielki, wzgárdzony iednák, pocżet: gdyź niemáiac dobrego wodza, zá błędem tylko, upornie y bezrozumnie idźie. BoecBardzPociecha 9. W Bośnij Biskup/ swoich fałszywie náuczał i bezrozumnie. KwiatDzieje 77. A czemuż my, kiedy się nasz [orzeł] począł odmładzać, Mąmy [...] Obcego szukać w gniazdo iemu wite; Na coż świat, szukaiąc go bezrozumnie krążyć? PotPocz 5. Nie o zepsowanie go tedy wiary Ruskiey do więźienia dał Włodźimirz/ bo w ten czas wiara Rzymska/ y Ruska iednaż była/ ále o podeyrzenia. To iest/ iakoby Reinbern raczey miał sprzyiać swemu własnemu Krolowi Bolesławowi/ ániżeli Włodźimirzowi/ y iemu raczey życzyć Ruskiego Państwa. Tak się mądrzy domyślaią. A ten bezrozumnie się domyślił iakoby miał wywracać Ruską wiarę [...]. KuleszaWiara 51. Nikt mnie na to nie zawodził, tylko sama bezrozumnie uczyniłam. AktaMusz 74. SĄSIAD: Mci Panie admisso hoc principio: in casu necessitatis possunt dispensari leges; żadne prawo nie będzie bezpieczne, każdy sobie tę necessitatem w głowie uknować może każdego czasu. ZIEMIANIN: Odpowiadam: Poczciwy, kochaiący Oyczyznę, rozumny, mozg zdrowy maiący, tego principium tak złośliwie, tak niesprawiedliwie, tak bezrozumnie interpretowac nie może. KonSRoz 41. Bezrozumnie, adv. unvernünftiger Weise. irraisonnablement; sans raison; déraisonnablement. T III 38. Dość sprosnym żyćiem twe serce raniłem: Ah bezrozumnie Oyca obrażiłem! BakaRzeczy Cv. Nie godzienem się między ludźmi, lecz między dziwolągami mieścić, które się w dzikich bezrozumnie zaiadaią pustyniach. GesCarŚmierć 24. [...] Alcybiades rozmyślał nad tym, co zówiemy czystym przywiązaniem, i to iest metafizyką miłości. Bezrozumnie czynię, mówił, zasługuiąc się tey kobiecie, która może, dla siebie tylko samey, mię kocha. MarmWęgPow 10. I tak słowa szczegulne iednego ięzyka, nie mogą się mówić słodsze od drugiego, naprzykład w tych słowach: Dieu, Deo, Deus, Theos, Gott, Bóg; albo w tych: Ciel, Cielo, Uranos, Immel, Niebo, które iednęż samę rzecz znaczą, nie można mówić, chyba bezrozumnie, i z uporem, że iedne słowo iest słodsze od drugiego. WłodekNauki 341. Ktoby się od tey którą tu radziemy ostrożności wymawiał pomnożeniem kosztu; ten zaiste iest ślepo i bezrozumnie skąpym, a wcale godnym tych strasznych ognia nieszczęść, które głupstwo i lenistwo codziennie po naszym kraiu rozmnaża. ŚwitBud 86. Człowiek ktory tyle ma odwagi iż się radzi swoiego rozumu, i za zdrowym postępuie rozsądkiem, spogląda na axiomata iako na głupstwa, z dawnych filozoficznych szkoł zaciągnione, ktorych nauki pełne fałszu oddawnego czasu iuż są odkryte i przez świeże doświadczenia zbite, albo iako błędy bezrozumnie od wiekow ieszcze barbarzyńskich pochodzące. KnigPrzyp 129-130.