Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »mający barwę bardzo jasną, prawie białą, głównie jako określenie roślin, sierści i piór«: Żyi ná skrzydłách biáłáwych wiecnożytny sławy... JurkHymCek A2. A Wenus ze wszytkich stron wdzięcznością odziana/ Swe biáłáwe gołębię wprząga do rydwaná. JurkHymCek A3. Srzedni Kozłek Liście ma [...] gdy doyzrzeie białáwe/ álbo popieláte/ iáko Srzebnik. SyrZiel 50. Cyprys ziele ogrodne, rozkrzewia się w drzewko, od ktorego pniaczká, wiele y gęsto pochodzi odnożek prosto wzgorę. Ná tych listeczkow biáłáwych, ábo iasnopopielatych y drobno kędzierzáwych máło nie iáko ná Aegiptckim Piołynie. SyrZiel 372-373. Kwiátu biáłáwego/ w szupinkách swych kolących tchwiącego [jest szanta biała]. SyrZiel 685. Tá [skorzonera] liścia biáłáwégo/ ábo z bládá zielonégo/ długiégo/ miązszego y konczystego. SyrZiel 1240. On [potwór, syn Wulkana] krzywe pazury i stopy plugawe Udami jak najmocniej, co były białawe, Przyciskał [do panny]. ArKochOrl III, 134. Biáłásy/ biáławy/ Subalbidus [...] Albidus [...] Albineus color equi [...] Subcandidus [...] Exalbidus [...] v. Płowy. Kn 25. Ieśli trąd twoy [...] czerwonáwy, znáczy mściwe serce twoie y ná krew ludzką chciwe. Ieśli biáłáwy, znáczy obłudę. [marg.: Iáko rożne sprosności trądu rożność grzechow nászych sprosnych znaczyły]. StarKaz II, 335. Siedział [cesarz] na koniu gniadym, snadź hiszpańskim [...] kapelusz francuski z zaponą i piórami białawymi i ceglastymi. SobJListy 527. W Księdze o dryakwi Gálená. Wąż ktory się zowie krolik iest białáwy, ná iego głowie są trzy włosy. AlbSekr 318. Klekocze biáłáwy Bocion. AndPiekBoh 57. Unquis [et] sagitra Iest błoneczká żyłowáta białáwa, ktora od większych kącikow oczu wychodzi, y rozszerza się po nich. CompMed 12. BLANCHASTRE [...] BIAŁAWY, bieleiący się. DanKolaDyk I, 200. Skóra osła morskiego. Na dnie płowo białawym pręgi czarne ode łba zacząwszy wskroś idące. RadziwHDiar 182. Orzeł gdy nie doiáda y głod ponosi, biáłości nábiera [...] dla tego wziął nápis białawy Orzeł. ChmielAteny1755 I 515.

2. »o płynach: przejrzysty z białym zabarwieniem«: Znáyduie się niektora [nafta] z popielástey bárwy iákoby biáłáwa. SykstCiepl 118. Miasto zwyczáynego czerwonego [płynu], blądé, sine, zielone, żołte, białáwe odchodzą máterye [opis miesiączki]. CompMed 586. XAQUA iest Drzewo w Hispanioli [...] z ktorego czysta y białáwa sączy się woda, ktorą czego tylko dotkniesz, szczernieie do dni 20, potym tá z niknie mákuła. ChmielAteny1755 I 544.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ wino białawe: CLAIRET [...] Vin clairet, rouge paillet. [...] WINO białawe. DanKolaDyk I, 312.

3. »o niebie: rozjaśniające się«: Ledwo się dzień ukazał na wschodzie białawy, Rozpuszczał zaś swe jady wicher niełaskawy I do blizkiej ich [rozbitków] poniósł z wielkiem pędem skały, Której wody nadęte w pół nie zakrywały. ArKochOrl III, 231.