Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: BIK || BIKA, BIG

Słowniki:
SStp, SXVI, L (XVII-XVIII), SWil, SW notują
Kn, T, SJP nie notują

Formy: lp M. m bik; ż bika; D. ż biki; C. m bikowi; N. m bikiem; Ms. m biku; ~ lm M. m albo ż uż. nosob. bigi; D. m bigów; N. m albo ż bikami

Etymologia: <śr. łac. becca, bicca>

Znaczenia:

1. »narzędzie do rozkruszania muru lub ziemi«: Motyk płaskich N˚20 Bigów N˚49 Narogow N˚57. ArchRadziw 1638 54/5. Bigi Rydle Motyki. ArchRadziw 1638 56/2. Klepet: kilof: bika: oskard. JaśDict 62. Oskard: bika: kilof: dłoto. JaśDict 78. Do Fabryki murowaney instrumentow tych potrzeba, drąga żelaznego, kiiani, alias doybni żelazney, łancucha do ciągnienia kamienia, kielni, biki, motyki, kielofa albo oskardu, rydlow, młotka, łopaty żelazney, konwie, sypnia, skopca, cebrzykow, kary, łączek, sznurow, beczek na wodę, kafarete, blisko mieszkaiącego kowala, aby instrumenta reparował, stalił. ChmielAteny III 399. To iest prawda, że Pioro nie iest cep, ni radło, Ani pług, ni siekiera, ani też zwiiadło. A przecie z fatygować, tak zwykło Pisarza, Ják pług, istyk oracza, á bika mularza. ChmielAteny III 704.

2. »kij, patyk, drąg«: CXXXVI. Gry Dziecinskie. Chłopcy (Chłopietá) gráć zwykli ába [!] Bikámi; Gałkámi ábo Kulájąc Kulę do Kręgli ábo Krąg Pałką bijąc KomDobrOrb 355.

3.przen. »wyrośnięty drągal, postawny osiłek«: Wielkaż to wolność, ba, swawola raczej, kiedy leda bik piórkiem tak dziwaczy, pisząc, co aspekt dyktuje mu prędki. PotPocztaKarp 74. Widząc piękną na jednym, nie księdzu, kleryku, Ba na hultaju raczej, rewerendę biku [...] PotFrasz5Kuk III 367. [...] owo onegdajsze dziecko po piecu sie za pasterkami czołga, w szkole o lepszą u szynkarki z bikiem inspektorem certuje [...] MałpaCzłow 214. [...] na jeden raz żwawy profesor przetnie bikowi siedemnaście łokci szyptucha na zadku. MałpaCzłow 296.