Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują

Formy: st. równy lp M. m bitny; ż bitna; n bitne; D. m bitnego; ż bitnej; n bitnego; C. m bitnemu; B. m nżyw bitny; n bitne; N. m bitnem // bitnym; ż bitną; Ms. ż bitnej; lm M. mos bitni; nmos bitne; D. bitnych; C. bitnym; B. mos bitnych; nmos bitne; Ms. bitnych; ~ st. wyższy lp D. m bitniejszego; ~ st. najwyższy lm M. mos najbitniejsi; nmos najbitniejsze

Znaczenia:

»chętnie i dzielnie walczący, bojowy, dzielny, waleczny«: Wskrzesiłaby się sława [...] bitnych bohatyrów sarmackich. NiemPam 220. Tymczasem bitni Elearowie ustawicznemi czatami męstwa swoje oświadczając, codzień prawie języki nieprzyjacielskie [...] przywodzili. DembPrzew 29. Biiak co się rad biia. [...], pronus ad percutiendum quemuis, vide Bitny. Kn 30. Niech powiedzą: uparta Moskwa, bitni Szwedzi W Obozies się urodzieł, urosłes na Łęku Odbierayze buławę dzis z Krolewskich ręku. PotWoj 31. Oyczyzna nasza [...] Bitnieyszego y odwaznieyszego od Hektorow Woięnnika [...] nieodzałuię [!]. PasPam 205. Rzadko ręką bitny, kto usty, słownie dzielny. MłodzKaz I, 341. Solimann zas miał przy sobie 200000 bitnego ludu, a Węgrzy ledwo mogli zebrać 60000 Zołnierza. IntrHist 113. Koniecznie potrzeba Woyska, ktore żeby było bitne, trzeba żeby było liczne, płátne, posłuszne, y dobrze ćwiczone. LeszczStGłos 111. Z tych wyliczonych Nacyi Fráncuskich [...] 5. Naymocnieysi byli BELGOWIE, 6. Naybitnieysi HELWETOWIE. ChmielAteny1755 I II, 43. Łokietkiem nazwany, bo niskość Osoby mało nad łokieć była, ale bitny. ŁubHist 41.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ czoło bitne:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● W Kościele bądz nabożny/ á pokorny w Szkole/ W Polu bitny/ w grze wesoł/ żartowny przy stole. KochProżnLir 84.

◼ Przenośnie: ◼ Dziedzicem męstwá swego przytym zostáwili, Przed oczy bitny ci Herb gdy ten wystáwili. KalCuda D.