Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: BLACHMAL, *BLECHMAL

Słowniki:
T (blachmal), L (blachmal; XVIII), SWil (blachmal), SW (blachmal), SJP (w in. zn.) notują
SStp, SXVI, Kn nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1651

Formy: lp M. blachmal; D. blachmalu; B. uż. nżyw. blachmal; N. blachmalem // blechmalem; Ms. blachmalu; ~ lm Ms. blachmalach

Etymologia: <niem. Blachmahl>

Znaczenia:

»ozdoba w postaci srebrnych lub złotych blaszek nałożonych na coś, np. na rękojeść miecza«: Kilofow dwa Tureckich nabiianych oprawnych z blechmalem na hebanowych toporzyskach. ArchRadziw 1651 69, 3. Rząd, koncerz i buzdygan z blachmalu lnianego. EksRokLub 113. [...] Dają mu [Osmanowi] dwa bułaty posłowie w blachmalu [...]. PotWoj 197. Agnusek złoty, z blachmalem, Nro 1. InwDomLwowGęb 337. Szabla we złoto z blachmalem oprawna z krymska, żelazo wszytka, złotem nabijana. InwRuchGęb 124. Kupię potem noże Sobie w kości słoniowej, dla żony w koralu Nożenki wybijaną robotą z blachmalu (Wstydzi-ć się na bankiecie bawolego rogu) — Na cóż człowiek pracuje, porwon swój koszt Bogu. PotFrasz1Kuk II 95. Tuby było mieysce o Mastykierowániu: flusách/ szmelcách bláchmálách/ ale że w rzedszym są używániu przestępuię. SekrWyj 286. Z podbitemi oczema kramarki ksiądz stary W te słowa pyta: „Pani, macie okulary?” — „Coż, choć mam?” — jak ten, co go przypomniała jędza- „Diaboł komu do tego!” — ofuknęła księdza. Ksiądz spojrzy na ów blachmal: „W rzeczy (są) foremne! O szklane-ć się nie pytam, bo to na mnie ciemne”. "To chyba - wybacz waszeć, mój zacny prałacie, Mniemałam, by ze mnie żart - więc jaśniejsze macie". KorczFrasz 8. Koncerz w blachmal oprawny, z ekpressją czterech Ewangelistów. RuchSkarbGęb 170. Andziar turecki, w blachmal oprawny, z pozłotą, u którego rękojeść kościana. RuchSkarbGęb 170. Pamiętam ojca mego guzy srebrne z blachmalem u płaszcza niemieckiego. MatDiar 385. Blachmal. Art damascirter Arbeit in Silber oder Gold. sorte de damasquinure en or ou en argent. T III 53. – Dochody bogate majątku obracali na przepych okazałego życia; mieszkanie aż w samych podłogach ozdobione kosztownemi kobiercami, ściany przysionkow napchane rynsztunkiem świetney broni, iżby stołowe dźwigały szafy, uginaiące się pod mnostwem Puharów, Czasz, Tac, i Kuflów, że złota, srebra, i blachmalu wyrabianych, wisiały pod Pułapem pstro złociste świeczniki działane ręką wymyślnego w pracy Noremberczyka; stoły i uczty miały postać ustawicznych godów, nigdy bez marcypanów, Kołaczów, muszkatelów, alikantów, małmazyow. JezierGowórek 50-51.