Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»mały, bardzo cienki płat metalu«: Czepców prostych 6. z tych jeden z blaską. InwBarBęt 91. Y Uczynił nárámiennik ze złotá/ z hyácyntu/ y z szárłatu/ y z kármázynu dwá kroć fárbowánego/ y z białego jedwabiu kręconego. Náklepáli też blászek złotych/ y nástrzygli z nich nici/ do przetykánia hyácyntu/ y do przetykánia szárłatu/ y do przetykánia kármázynu dwá kroć fárbowánego/ y do przetykánia białego jedwabiu/ robotą háftárską. BG Wj 39, 2-3. Bláchá cienka/ blászká. Bractea, [...] Bracteola, [...] Lamnula, [...] Lamella, [...] Sublamina, [...] Blászká. Kn 33. Blach przedni czarny szmalcowany, po brzegach z cwieczkami złocitemi spasem krzyzowym, Rzemiannym od wierzchu blaszkami zelaznemi obity. ArchRadziw 1638 46, 14. Paciorki Lapislazurowe, za kozdym paciorkiem blaszki szczerozłote. ArchRadziw 1638 176, 28. Suknia zielona z blaszką ze srebrem manta y spodnica. ArchRadziw 1638 353, 11. Och, gdyby takie lata się wróciły, Gdy więcej cnoty było niźli stroju [...] Kiedy się oczom mniej blaszki świeciły, A ręce miały większą korzyść z znoju! LubSTobPol 125. Miey pazłotke albo blaszkę złotą i srebrną szychową, co ią więc na wałeczkach w kramach przedawaią. SekrWyj 48. Widziałem że w tym samym proszku blaszka mosiądzowa czas niemały poleżawszy, pozieleniała iako śliczny szmaragd. SekrWyj 126. Ggyby[!] żęby dziecinne kiedy naprzod pádáią, wzięte były niż upadną ná ziemię, á opráwione były w srebrną błászkę, á záwieszone były ná białeygłowie, nie dopuszczáią iey plodną zostáć, áni porodzić. AlbSekr 319-320. Gdy w podniebieniu dziurá będzie, trudno iey zagoić, ále trzebá w nię blászkę wpráwiáć. CompMed 409-410. Sposob robienia zwierciadeł. [...] 1mo. Ná tablicy gładkiey bibułą lub papierem przykrytey y kretą potrzęśnioney należy blaszkę z kontryfału bitą według wymiaru szklaney tafli rozciągnąc, y wygładzić. 2do. Merkuryuszu ná nię nalać, y zaięczą stopą lub innym instrumentem po całey go blaszce rozpędzić. Aby iednostainie cała blaszka w się wpiła Merkuryusz. 3tio. Tákąż drugą blaszkę z kontryfału ná pierwszey rowno rozpostrzeć, y kartą tęgiego papieru przykryć. 4to. Taflę szklaną iednym końcem ná blaszkach pápierem pokrytych położywszy powoli przykładáć coraz dálei przyciskaiąc taflę, á pápier zwierzchni wysuwaiąc, poty, poki cała tafla nieprzypadnie do blaszki. 5to. Co wszystko iákim ciężarem przycisnąć, dáiąc tylą pauzę czasu, poki dostatecznie blaszka Merkuryuszem zmacerowana nieprzylgnie do tafli. BystrzInfRóżn X4v. ZŁOTO w blaszkach albo książeczkach lub listkach złoto malarsie. DanKolaDyk II, 315. SKŁADACZ álbo Zycer ten co zbiera y układa porządnie litery po blaszcze miedzianey, álbo żelazney dla rownania wierszy [...] Tę blaszkę nazywaią składaczka iednakżeby lepiey bylo nazwać prawidło W[i]kielak. DanKolaDyk I, 334. Ten Cukier następuiącym sposobem robiony bywa. Weźmi Kawałek Ołowiu swieżego, rozbiy cienko niby błachę; naley dobrego winnego Octu na błaszki wszystkie, ile ich będziesz miał, niechay stoi poty w otwartym naczyniu poki ocet sam od siebie nie wyschnie... BeimJelMed 431. Blaszka. Blechlein. lame, plaque de métal. T III 55. Weźmi ołowiu nowego káwáłek, rozbiy ná blászkę, ktorą nátrzyi zywym srebrem, y przykładay ią ná ten guz. VadeMed 212.