Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: BLECHARZ, BLICHARZ, BLIECHARZ

Słowniki:
SXVI (blecharz), Kn (blecharz), T (blecharz), L (blecharz; XVII w.), SWil (blecharz, blicharz), SW (blecharz, blicharz), SJP (blicharz) notują
SStp nie notują

Formy: lp M. blecharz // bliecharz; D. blicharza; ~ lm D. blecharzów // blicharzów

Etymologia: <niem. Bleicher>

Znaczenia:

1. »rzemieślnik, który wybiela płótno«: A száty jegoz [Jezusa Chrystusa na górze Tabor] stáły śię łśniące, bárzo białe jáko śnieg, jákich blecharz ná źiemi nie może wybielić. NT Mk 9, 3. Lecż ktoż będźie mogł znieść dzień przyśćia jego [Mesjasza]? I kto śię ostoji gdy śię on okaże? Bo on jest jáko ogień roztapiájący/ y jáko mydło blechárzów. BG Ml 3, 2. A száty jego [Jezusa Chrystusa na górze Tabor] stáły śię łsniące y bárzo białe jáko śnieg/ jákich blecharz ná źiemi nie może wybielić. BG Mk 9, 3. Blecharz/ wybielácz płoćien/ Candidans vestes [...] Insolator [...] vide fárbierz stároświécki. Kn 34. Fárbierz stároświecki/ [...] bárwierz od bárwienia/ ábo kutnerowánia/ Wałkarz idem pracz/ wybiélácz. Fullo [...] vide Pracz. [...] V nas pracz piérzé/ álé płocienne rzéczy/ tenżé wáłkuié. Postrzygácz sukno moczy y kutneruie. Blecharz płotno wybiélá: Fárbierz sukno fárbuie. Kn 173. Insolator. Blecharz. KnŁacPol 401. Blecharz. Insolator, Candidans telam. SzyrDict 18. Blecharz/ (fr. Blanchisseur). PolPar 149. Dałem Panu ywanowi Blicharz[o]wi na bielienie Płucien prze ywana blicharczyka ... z 10. KunReg 19r. Száty Páńskie były białe iáko śnieg, iákich fárbierz álbo blecharz, nie może uczynić na ziemi. MłodzKaz III, 228. Oczy mu [kowalowi] się ledwie świecą/ gęba iák v smoká/ Blecharz by go niewybielił zá cáłe puł Roká. NowSow A4. Bleicher ist allemal truncken/ Blecharz záwsze pijány. ErnHand 126. Bleicher Blecharz. WojnaInst 166. Blecharz der Bleicher. WojnaLust 115. Blecharz ein Bleicher. KellGram 218. Blecharz, blancheur. KulUszDyk 7. Blecharz, wybielacz ploćień. LeinwandsBleicher. blanchisseur; blancheur de toile. T III 57.

2. »rzemieślnik, który foluje tkaniny, czyli zagęszcza je przez gniecenie, wałkowanie«: Walcker wálkarz/ blecharz fullo. KusWeg M8. Bliecharz Fullo. SłowPolŁac I, 3. Fullo Bliecharz. SłowPolŁac II, 65. Blecharz/ Fullo, onis, g. m. Nacca, ae, g. masc. Walcker. DasHünDict Pp.

Znaczenia niepewne:

1 a. 2: W sobote przed swiętym Michałem polskim Odebrałem od blicharzow pułsetkow 81. KunReg 24v. Z wysz opisanych Płucien odebrałem od blicharzow na swiętego Proroka yli pułsetkow 87. KunReg 24v. ywanko Blicharczyk wziął v mnie na blicharza z 10. KunReg 34. W roku 1682 Odebrałem od blicharzow wiynickich płucien cięnkich Pułsetkow siedm. KunReg 63.