Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: BLOCH, *BŁOCH

Słowniki:
L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP (blok) notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1643

Formy: lp M. bloch; D. blochu; ~ lm M. uż. nosob. blochy; D. błochów // blochów; B. uż. nosob. blochy; N. blochami

Etymologia: <niem. Block>

Znaczenia:

1. »gruby, nieociosany kloc, bal«: Pierwsze imię iest cáłey y wespoł złożoney rzeczy, á minuje się osádą álbo łożem: jest ze dwu długich rámion, z dobrych, mocnych, dębowych, álbo orzechowych miąszych blochow sporządzone. UffDekArch III, 60. Izba nowa z blochów wiązana, pokryta oraz z młynicą jednym dachem. InwKal I 265. Znałem ia iednego Kápłaná Zakonu nászego, ktory do Kánády płynąc, rozbił się, pływał kilká godzin uiąwszy się blochu rozbitego okrętu. MłodzKaz II, 483.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ w blochy: Naprzód dwór prętki restauracyi potrzebujący, w którym izba w blochy budowana. InwKal I 215. Czeladnica w tymże podwórzu w blochy budowana, która się już bardzo nadwerężeła i chce się obalić nad wodę. InwKal I 264. Naprzód dwór w tychże dobrach w Górznie [...] w blochy postawiony o jednym kuminie. InwKal I 482.

2. »jedno z najstarszych urządzeń podnoszących, działających na zasadzie dźwigni - osadzony na osi krążek metalowy lub drewniany z rowkiem po obwodzie, po którym przesuwa się łańcuch lub sznur«: Błochow cztery z kołami spizowemi. ArchRadziw 91, 1. POULIE, subst. f. (Instrument dont on se sert pour d'elever des fardeaux.) Trochlea, ae, f. Rechamus, i, m. Vitr. Orbiculus, li, masc. KOŁKO do windowania, Bloch [...] *Lina blochowa winda. DanKolaDyk II, 374.