Słownik XVII wieku

Słowniki:
notują

Formy: st. równy lp M. m bogaty; ż bogata; n bogate; D. m bogatego; ż bogatej; bogaty; n bogatego; C. m bogatemu; ż bogatej; B. m nżyw bogaty; żyw bogatego; ż bogatą; n bogate; N. m bogatym // bogatem; ż bogatą; n bogatym; Ms. m bogatem // bogatym; ż bogatej; n bogatem // bogatym; W. m bogaty; lm M. mos bogaci; nmos bogate; D. bogatych; B. mos bogatych; nmos bogate; N. bogate; bogatymi // bogatemi; Ms. bogatych; ~ st. wyższy lp M. m bogatszy; ż bogatsza; n bogatsze; D. m bogatszego; C. m bogatszemu; B. m nżyw bogatszy; ż bogatszą; N. m bogatszym; W. m bogatszy; lm M. mos bogatszy; bogatsi; nmos bogatsze; D. bogatszych; C. bogatszym; B. nmos bogatsze; ~ st. najwyższy lp M. m nabogatszy; najbogatszy; ż nabogatsza; n nabogatsze; C. m najbogatszemu; B. m żyw najbogatszego; Ms. m najbogatszym; ż nabogatszej; lm M. nmos nabogatsze; D. najbogatszych; B. mos nabogatszych; nmos nabogatsze; najbogatsze

Znaczenia:

1. »mający duże dochody,posiadający znaczny majątek; zamożny, majętny«: Wazą sobie bogate. Vide: Bogaci w poważeniu. ManTobPhr 214. Jest i innych monasterów po różnych miejscach niemało, ale to trzy, które się mianowały nabogatsze. NiemPam 263. W pieniądze záprawdę nie iest bárzo bogáte [Królestwo Poskie]: ábowiem wyiąwszy port Gdański/ nie ma inszego mieyscá hándlownego znácznego. BotŁęczRel III 45. Inszych tám ludzi nie grzebią ále ie palą żony tákże z nimi; ácz vbogie záraz á bogátsze w kilká dni po śmierci mężá. BotŁęczRel IV 137. Miał y chlebá duchownego dostátkiem wielkim/ ktory kładł przed Krole/ Rotmistrze/ żołniezoe/ dworzány/ bogáte y vbogie ludzie. BirkSkar 5. Nie brákuiesz w osobách: lecz w rownym sposobie/ Vbogiego z bogátym vmiesz wáżyć sobie. RoźOff B. Ná przykład/ tákie może być dla bogátszych lekárstwo. Wziąć mánny łotow 6. Wodki sczawowey/ Borakowey potrosze: Rospuścic przy ogniu mánnę w tych wodkách/ y wypić. PetrSInst D1. Cysciceni uczyniwszy miedzy sobą bunty/ pospolstwo poimawszy bogátych y przednich ludzi/ uczynili uchwałę/ áby więźniowie nie byli ná gárdle karáni/ ále się okupili/ á dáwszy pieniądze áby wygnáńcámi byli. PetrSEk 33. Te potym pieniądze dawáli bogátszym w mieście wszystkim/ á bráli od nich srebro. PetrSEk 34. A Chárydem/ ktore mieysce rozumiał być nábogátsze/ z tego miesczánom y obywátelom wszytkim roskazał/ pieniądze/ naczynie drogie/ y insze státki/ wynosić gdzie indziey. PetrSEk 39. Philoren Mecedończyk [!]/ pan wielki w Káryey/ niemáiąc pieniędzy/ powiedział iż miał kiermász spráwowáć/ ná ktory z Káryey co nabogátszych záprosił. PetrSEk 39. Patrz na Fulka co Panstwy darował swoiemi Rodzonego ktore miał w zyzney Włoskiey ziemi A sam się na bogate Xięstwo wyprawował Do Niemiec na ktorym zas długi czas panował. ArKochOrl 25. To zas Gwelfowie Zktorych ieden podbic ma Vmbry y Xiązecie Godne tytuły wezmie w bogatem spolecie. ArKochOrl 25v. Tenze potem wielkiego prętko Woiownika Porazi y zepsuie wtorego Frydryka Będzie panował w miescie bogatym sczęsliwie. ArKochOrl 25v. Pasterzu, złe psy chowasz! Owce z pastuchami pokąsali. Musi być suki się z wilkami Chowały. Ostatek ci pokradną złodzieje: Snadź się to i w bogatych dworach teraz dzieje. SzymSiel 154. Mieszczánie y miástá będą bogátszy/ gdy się nie będzie ciągnął lud pospolity ná kosztowny ubior. StarPopr 126. Rzeczpospolita/ ktora się z domow szczegulnych/ miast/ miasteczek/ wsi y stanow Koronnych spaia/ bogátsza słáwnieysza [..] będzie. StarPopr 128. Bogacz/ vide Bogáty. Kn 40. Bogáty/ Diues. Opulentus, opulentissimus, copiosus [...] vide Pieniężny. Kn 40. Bogáty iéstem [...] Sum diues [...]. Kn 40. Błonski [...] poial Sluzebną dziewkę zbogatych kramow wCracowie. TrepNekLib 32. Zeby tedy táka niezbożność między Kátholikámi/ y tákie niedbálstwo zbáwienia między bogátymi nie náydowało się. StarKaz II, 54. U nas [...] Rowny slachcic Naiuboszy Naibogatszemu. HerbOr 415. Tak mniemasz ze niemasz Grzecznieyszego mędrszego y rozsądnieyszego Bogadszego głatszego y odwaznieyszego We wszytkim tym okrągu stworzonego swiata. OpalKSat 76. Chcąc tandem postanowicsię, a maiąc od Stryia w Spirze przemieszkiwaiącego inuita forias, z ofiarowaniem bogatego ozenienia, pusciłsię [Konstanty] sPrus przez Pomorską ziemie. VorLetSkarb 71. Kupcy Portugálscy proponuią Kurfirsztowi Pálátynusowi wystáwić w Heydelberku tákie Commercia wielkie/ y hándle bogáte/ że z wielkim pożytkiem Mieszczánow y Obywátelow odpráwowáć się będą. MerkPol 64. Że tłustym wdowom i bogatym dary Starcom rozsyłasz, chcesz, żebym z tej miary Hojnym cię nazwał? MorszAUtwKuk 87. Nád Krezá bogátszy/ Reicher denn Cresus. DobrGram 412. Miasto zadne sławne zadne wielkie zadne bogate niebyło az pierwey y małe y ubogie y nie znaczne byc musiało. PotPrzyp 11. Każdy swej pilnuj w cudze się bez przyczyny nie mięszaj, bogatszy uboższego okiem nie przenoś pomnąc żeśmy wszyscy członkami jednej głowy. MarkZap 47. Wielebne Duchowieństwo [...] serdecznie prágnęło widzieć y mieć doskonały Kancyonał Polski/ ktoryby [...] Kosztem máłym ták Bogátszemu jáko też y Ubogiemu mogł bydź pożytecznym. KancPol 10 nlb.. Iusz mi nic po weselu: niechcę byc Bogatem, Precz rozkosz y uciecha, precz sława z honorem. PotPer 23. Przed Bogiem ták wiele Pan y Szláchcic naybogátszy, ják nayuboższy zebrak waży. GdacPan 60. Szwed spadszy niespodzianie, przez zamarzłe na ten czas Morze z Harmatą Fionen Insułę z Miastem Iey bogatym Duńczykowi odebrał. HistBun 49v. Ale że Máteusza, z cłá bogátego, z lichwy dostátniego, zyskámi swietckiemi obciążonego, zá Apostołá Christus obrał, co rzeczemy? MłodzKaz IV, 221. Becker der reicheste/ Piekarz nábogátszy. ErnHand 93. Bogaty Graffie z Nassawu przybyway i męznie przymnie broni swey dobyway. DrobTuszInf 36. Bo ani náybogatszego Monarchę; nietylko ubogą przez swoy nieporządek Rzeczpospolitę uszkadzać, y ná niey się pożywić niegodzi; áni przykładu brać ze skarbowych co szkodzą, áni allegować, że mała od iednego iest Rzeczypospolitey szkoda; ále wielká od wielu. JabłSkrup 45. Żadnego względu ná krewnego, nieprzyiáciela, Przyiaciela, ubogiego, y bogatego, mieć nie będę. JabłSkrup 62. Taka zdobycz w nim dla zołnierzy były, iz kilka czasow potym przypowiesc kiedy kto bogatego chciał wyrazić bywała: Tak jest bogaty Iakoby przy dobywaniu Konstantynopolu był przytomny. IntrHist 52. Maiąc Za tym woysko Swoje w dobrey porze wpadł do Grecyi, y roku 1430 Miasta tessalonij ktiore na ow czas jedno Znaybogatszych miast handlownych było, dobył [Amurat II]. IntrHist 97. Iedni przez pracą ubogich się bogácą, ubodzy záś przez potrzebę bogátych się konserwuią. LeszczStGłos 102. Ubroń Boże, ábyś był podobien do owego kostery, ktory wyszedł wszystko przegráwszy z tego domu ubogim, do ktorego wszedł był bogátym. DanOstSwada V, 9. Bogatsi zas wody cynamonowey po kilka łyżek zażyć mogą. BeimJelMed 90.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ nad Kreza bogatszy »niezwykle, niewyobrażalnie bogaty«: Nád Krezá bogátszy/ Reicher denn Cresus. DobrGram 412. ◆ tak jest bogaty, jakoby przy dobywaniu Konstantynopolu był przytomny »ktoś bardzo wzbogacił się, zwłaszcza na zdobyczach wojennych«: Taka zdobycz w nim dla zołnierzy były, iz kilka czasow potym przypowiesc kiedy kto bogatego chciał wyrazić bywała: Tak jest bogaty Iakoby przy dobywaniu Konstantynopolu był przytomny. IntrHist 52.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Nié płáci bogáty/ alé wynowáty. KnAd 635. ● (war.) Bogátégo pokutá/ vbogiégo biésiádá. KnAd 34. Pokutá Bogátego Ubogiego Biesiáda. ErnHand 145. ● Dziédzicowi płáczącemu śmierci dobrodziéiá bogátego/ nié wierz. KnAd 225. ● Stáry zálotny/ Bogáty łákomy/ Vbogi pyszny. Bozy, y ludzki nieprzyiaciel. ŻabPol B1v. ● Bogátego pokutá/ vbogiego łáźnia. RysProv I, 6. ● Bogáty zá vbogiego nie płáci. RysProv I, 6. ● Bogáty się dziwuie/ czym się żebrak gnáruie. RysProv I, 6. ● Bogáty się dziwi/ czym się chudziná żywi. RysProv I, 6. ● Kto w dziesiąci leciech/ nie będzie nadobny/ we dwudziestu gładki/ we trzydziestu duży/ we czterdziestu mądry/ w piąciudziesiąt bogáty/ wsześciudziesiąt nabożny/ tedy iuz do śmierci tákim nie będzie. RysProv VII, 7. ● Lepiey bogáty psá ćwiczy/ niż vbogi Syná. RysProv VIII, 4. ● Vczyń mię wieszczym/ á vczynię cię bogátym. RysProv XVI, 4. ● Bogáty dobrodzieystw twych nié rachuié: Vrázy swé bárzo czuié. KnAd 36. ● Bogátemu dobrzé czynić/ strátá. KnAd 36. ● Mądry oyciéc syná ma mieć głupiégo/ á bogáty vbogiego. KnAd 803. ● Proznuiącemu nié przybywa choć bogátemu. KnAd 935. ● Przéz sen bogáty. KnAd 949. ● Vbogi gdy bogátemu daruié/ żebrzé/ ábo co kupuié. KnAd 1185. ● Vbogi obiad i bogátemu podczás smáczniéyszy. KnAd 1186. ● Bogatęmu wszytko tkaią: przed ubogim zamykaią. JaśDict 116. ● Trudny bánkiet, bez opuchłego, trudny bez bogátego, kożdy nań respektuie, kożdy go záprosi, i myśli: áza odda, áza odczęstuie. MłodzKaz II, 93. ● Im kto bogatszy, tym skępszy iest, quo quis ditior, eò tenacior est. WojnaInst 146.

2. »świadczący o dostatku, zamożności, kosztowny, drogocenny, wspaniały, strojny, pełen przepychu«: Chrystus Pan vrodził się w Bethleem/ nie w páłacu iákim bogátym/ ále w podłey stáyniey. BirkNiedz 63. Boiaźń Páńska początek mádrości [!]. Boycie się Bogá Pánowie młodzi/ obiecuię wam zápewne mądrość świętą. Pięknie Krolom/ Arcyksiążętom z tą: onym boiáźń Páńska stoi zá korony ná głowie/ zá noszenia nabogátsze ná piersiách. BirkOboz 72. Ostatek sług IE[g]o Mci Pana Woiewodzica wbogate wsiądzenia ubrane konie, miedzy temi trzy konie IM Pana Wiazewicza prowadzono. PiasRel 17v. Tam zdział ze dwa[dzie]scia razy uderzono, uczestowawszy mię na dwu mieiscach confektami ybogatemi pasztami przy wysmienitych Winach yAlakantach. OpalKListy 318. Iest w tym Kościele [...] w Ołtarzu Przenaświętszey Pánny Máriey Obraz [...] w Koronie kształtney y bogátey. PruszczKlejn 71. On tam wzajemnie za wczorajsze chęci, Że od mieszczanów tak mile przyjęci Polacy byli - kazał kosztem swojem Kuchnią nałożyć bez mała trojem Bogatszą sumptem. BorzNaw 157. Iakosz przyznac to było: z pompy, z fastu z stroiu Nie mogł miec bogatszego, zaden Krol Pokoiu. PotWoj 183. Nie wyłaz Bohatyrze z duchny Niech zacię konczy woynę: Dilaver staruchny. Ktory rano, z Husseimem: Bakcibasza Trzecie Podskarbi mieysce wziąwszy w bogatem namiecie Posłow naszych doPierwszey zaprasza rozmowy. PotWoj 183. Kiedy iuż Chmielnicki gwałtownie następować począł, dlatego rzucali wszyscy owe swoie wymyslne dostatki, kredensa, y Serwisa Srebrne, Rzędy bogate. HistBun 6v. Kościoł cáły iest mozáiką sadzony [...] iest to rzecz bogata, bo iest właśnie háft kámienny. MłodzKaz IV, 341. Tym czasem z morza wracaią szpiegowie, Zepewnie kupcow z towarem bogatem, Nie daleko ztąd widzieli. PotSyl 91. Za temi [braćmi księcia] dwudziestu czterech samego Kurfirszta potym dwudziestu czterech Paziow w Bogatey Barwie [jechało na koniach]. SobTDzien 9v. Eodem die jp. stolnikowa w. księstwa lit. Basi córce mojéj (któréj wczora była matką do bierzmowania) darowała materyi bogatéj i pięknéj sztukę. ZawiszaPam 127. Sławny Grzegorz Komoniecki Miesczanin Zywieczki Nowy Spanialszy y Bogatszy [ołtarz] sprawił, ktory stanął Roku 1704. KomonDziej 127. Tegoz Roku Die 10 7bris W Niedziele Była w Krakowie Sławna y wielce Ozdobna y bogata [...] Koronatia. KomonDziej 223. Karol Swięty nie tylko obicia bogáte, sprzęty, ale y własne ná ktorym sypiał łoże, ná porátowanie ubogich sprzedáć roskazał. DanOstSwada V, 17-18. Oto nász łáskáwy Herbowy Orzeł Polski kłosisty piástuiąc snopek, bogáty znak Domu WKM niesie. DanOstSwada I, 18.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ kamień bogaty (sz. zm.): U szyie mu na piersiach wisiało noszenie, Wktorym były bogate y drogie kamienie. ArKochOrl 70v. Ukochana Lancelotto [...] Ciebie nie proszę o złoto, Nie chcę u ciebie kamieni Bogatych, ani pierścieni. ZimSRoks 62. ▲ bogata nędza (sz. zm.): Nie sam aksamit, nie sam atłas, ani sama Przedajna w najbogatszym leży sklepie lama. Znajdziesz włoczki, sztamety i wielbłądzą przędzę; Znajdziesz rozkosz wesołą i bogatą nędzę. PotFraszBrück II 377. Podstarosci [...] darował [...] Monstrantią [...] do ktorey zaraz Baldachim Zielony Nedze bogatey z białemi kwiaty z Frandzlą Iedwabną darował Valoris Srebra Grzywien 11. KomonDziej 147.

◼ Przenośnie: ◼ Kosztowniejsza to perła, która siła Wraz w sobie skarbów bogatych nosiła: Nos załamany, sierć [!] bielsza niż wełna, Miększa niż tyrski jedwab, niż bawełna, Oczy wypukłe, ogon zatoczony I w kilka kręgów pięknie ucerklony [o psie imieniem Perlisia]. MorszAUtwKuk 157-158.

3. »obfitujący w co, będący w dużej ilości lub liczbie; obfity, znaczny«: Ozdobnieysze w miástá y w budowánia/ y bogátsze w hándle/ y ... kupcow/ są (dla sposobności morzá y rzek/ ktore się tám ściągáią) Prussy y Liwlanty. BotŁęczRel III 41. Ośmnaście Seymow wálnych oświecał kazániámi swemi [ks. Skarga]/ ktore bogátey wymowy/ gorącego dobrá pospolitego prágnienia pełne bywáły. BirkSkar 13. Dał [król] [...] Ariodantowi Xięstwo Albanskie [...] przydawszy mu więcey Wsi do niego przyległych y blizsze powiaty Swoiey kochaney Corce dał wposag bogaty. ArKochOrl 55. Widziáłá [Najświętsza Panna] tám [w królestwie egipskim] onę bystrą y bogátą rzekę Nylus. BirkNiedz 65. Gdy Chrystus Pan/ y Zbáwiciel nász/ o spráwiedliwości iáko nabogátszey mowi/ á mowi przez Káznodzieie swoie/ po wszytkim świecie;my tu w Wárszáwie pod to nieszczęsne Interregnum, rádzimy o tym/ áby iáko nay szczupley spráwiedliwość święta chodziłá. BirkEgz 1. Y kruche się leszczyny ukazáły, zbliská [...] y iáwor/ w biesiádny chłod záwsze bogáty. OvOtwWPrzem 343. Kiedy záś bogátsze [wino] będzie/ to ták wiele miedzi przymięszáć. O czym vmieią lepszą spráwę Złotnicy dáć/ niż się tu położyło. GorAryt 130. Przed obiadem przechodziełemsie po ogrodzie przewybornie załozonym, fontami Ziołmi ydrzewami fructow kosztownych bogatym. OpalKListy 318. Ztąd się toczy z oczu, płáczu zdroy bogaty, Ze sáma chodzić muszę, koło twoiey stráty. CorMorszACyd 153. Opánowáli {Holendrzy] pewne mieyscá/ gdzie są gory w kruszcach bárdzo bogáte. MerkPol 69. Tedy wnet Arnolf, rady ich słuchając, A za pracą im dzięki oddawając, Z wielką pokorą podjął się tej straty I mieszek z skrzynie wyjąwszy bogaty - Oraz pięćdziesiąt dał czerwonych złotych. BorzNaw 201. Filoret [...] umyslił bogaty dobytek I z gospodarstwem wiejskim sprzęt domowy wszytek Spieniężywszy, pożegnać ojczyste zagrody. ZimBSiel 132. Wieś Łopatki [...] ta wieś, jako w gbury tak i w ogrodniki [...] w komorniki i rożne rzemieśniki bogata była. OpisKról 435. Iuz zyzna Ceres wstała, co w kłosiane wience Sama się y robocze zwykła stroic Zence Załozywszy Stodoły, postawiwszy brogi Zeby miał co pasc zimny Zwierz on Koziorogi Dała mieysce na ziemi bogatey Pomonie Ktora okrywszy grony doyzrałemi skronie Iesien z sobą prowadzi. PotWoj 69. Tobie tobie Monarcho szerokiego Swiata [...] Mostem przed bogatem Posławszy, ciała nasze; twoim Maiestatem Niesiemy hołd powinny. PotWoj 209. A chciała bys dla Amira Swego Lubo tu w Polscze Starostwa iakiego Lubo w Szwecyey daniny bogaty Takbys Vrosła w fortunach za laty zeby dobr panskich twoi Synowie y po twych Synach mieli dość Wnukowie. OblJasGór 11v. Nie sam aksamit, nie sam atłas, ani sama Przedajna w najbogatszym leży sklepie lama. PotFraszBrück II 377. Grekowie powracającego krola francuzkiego w niewolą wzieli ale od flotty Sycylijskiey nizeli z tą tak bogatą Zdobyczą do konstantynopolu dojechali uwolniony. IntrHist 72. Iáko przy Woyskowey pracy żałosna musi być zátrzymana płaca, kiedy bogatszy w blizny y razy niż w zapłatę zostáie Zołnierz. DanOstSwada I, 18. Kráina Afrykańska NIGRITANIA [...] w Złoto, Srebro, Ryż, Zboże, Futro bogata. ChmielAteny II 632. Dobra Biskupie na 3. części rozdzielone, z których trzecią cześć Kapituła partycypuje, ale jak Biskup tak Kapituła [warmińska] naybogatsze i naypunktualnieysze Intraty w Polszcze ma. ŁubHist 178. Był Sofá Pánem, był Prorex, Krol drugi, pánował długo w bogátym ná złoto y drogie kámięnie kráiu. TylkStrom 58.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bóg bogaty: O Szeremetu żadney wiádomości nie mamy o tym iednák namniey się nie frásuycie/ Bog bogáty. Szerzey o wszytkim opowie Dedes Agá Nász. MerkPol 35. Woyská záś W.W.M.M. Páństwá gdyby się záwsze przy Ordách nászych trzymáły/ w Bogu mamy nadzieię/ iżby Páństwo Moskiewskie wprętce było v Was. Bog bogáty y spráwiedliwy/ lubo ten nieprzyiaciel w wielkiey kupie bywa/ máło kogo wybije/ iego káżdy. MerkPol 37. Dla was Potocki; dla was Zołkiewski umierał Zeby was Obrzezaniec hardy nie pozerał Dla was iesli rozsądkiem, poymiecie to swoiem I my po dzis dzien wPolu Gradywowem stoiem Aze Bog intencye nasze zna Bogaty od niego oczekuiem przynamniey zapłaty. PotWoj 169.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Niewiem bogate słowko, wiele nim zámkniesz, wiele zbędziesz. FredPrzysł D3v.

4.przen. »obfitujący w wartości duchowe, moralne, transcendentalne, w cnoty, zalety«: Káznodzieiá Kátholicki/ iest iáko drugi Iozeph święty: Filius accrescens Ioseph, filius accrescens, decorus aspepectu. Bogáty iest w chleb ten błogosłáwiony/ nie boi się głodu siedmioletniego/ ábowiem vczynił prowizyą dostáteczną ná czásy długie. BirkSkar 4=5. Ludzie w nádzieię bogáci ále wiey skutek wielci kaleci. WojszOr 173 marg. Człek dobry wszytkiego iest pełen I nic nie potrzebuie dla tego bogaty. OpalKSat 102. Młodym ci prawda, ále kto w serce bogaty, W czás poczyna, y mestwo nie czeka za laty. CorMorszACyd 126. Ja Bogu memu zá to karánie dziękuję; á lubom teraz ubogi, á wszákże stałem się w Bogu bárzo bogátym. GdacPan 81. Slubowałam cię poki w ciele dusze, Nie odstępowac, lub zysk lubo strata, Ia wsiadam w iednę odziana Łoktuszę, Iesli zycbędę, dosyciembogata, Gdy cię mam. PotSyl 65. Zwierzchney to włádzy y Boskiemu przyczytáć Dziełu [...] kogo bogátemi szczęściá y przyrodzeniá udárowáć przymioty. DanOstSwada II, 18. Nic nas nie uspokoi, poki nie będziem trzymáć z Bogiem, toż chcąc y nie chcąc co on chce y nie chce, kto to ma, by był náuboższym, iest nád wszytkie monárchy bogátszym. TylkStrom 63.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Bogátego ty nié máiętnością/ lécz vskromioną mierzay chciwością. KnAd 33. ● Bogátego nié vczyni Ccze sércé/ choć pełno w skrzyni. KnAd 33.

Znaczenia niepewne:

1, 2 , 3 a. 4: Reich bogáty dives. KusWeg H8v. Reich bogaty. KellGram 57.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Dość bogáty/ kto w cnotę nie ubogi. DobrGram 569. ● Głupi możny (bogáty)/ niéznośny. KnAd 253. ● Przede drzwiami bogatych błaznow, mądrzy zwykli siadac. JaśDict 117. ● Bogáty się dziwuie/ czym się żebrak gnáruie. RysProv I, 6.

# Użycia metajęzykowe: # Comparatio Adjectivorum: [...] Bogáty (nabogátszy) Bogáta (nabogátsza) Bogate (nabogátsze). KusWeg O5v # Adjectiva in by my ny py sy wy, item in diphtongum Polonicam finita, mutant in Nom. & Voc. pl. y finale in i [...] Hic adde desinentia in dy gi hy ki ły ry [...] Exempla sunt: młody młodzi, ubogi ubodzy, głuchy głuszy, dziki dzicy, máły máli, mądry mądrzy, inszy insi, bogáty bogáci. WojnaInst 16-17