Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »cierpienie fizyczne«: W krzyżách y w lędźwiách boleniu/ wziąć ziela Włoskiego Kopru/ Opichu ziela/ po piąciu garści [...]. SyrZiel 391. Podágrze/ Chyrágrze/ Łámaniu y boleniu w stáwách y członkách/ wziąć nasienia Kopru Włoskiego miáłko utártego/ mąki ięczmienney/ Glistniku ábo Korolowego mchu/ po rowney części [...]. SyrZiel 391. Wiele pomoc może táż wodá y ná chirágry/ y ná podágry/ ná scyatiki/ y ná bolenie członkow [...]. SykstCiepl 145. Żołądká bolęnie mam. Kn 1223. [Woda Drużbacka] Pomaga tedy ná boleniá głowy/ ná łupánie/ na pisk w vszách/ ná głuchotę/ ná zawrot/ ná trzęsienie/ kiedy te przypádki w sámey głowie się lęgną [...]. PetrJWod 15. Jednego czásu sądząc się bydź wielką grzesznicą/ przez trzy dni y nocy płákáłá/ y wpádła na bolenie sercá. OkolNiebo 62. Stárzy Pogánie mieli to w zwyczáiu/ iż gdy sobie głowę kto ostrzygł/ to włosy one zebrawszy/ ofiárował ie Eskulápiusowi Bogu lekarstw wszytkich/ dziękując mu iż go uchował bolenia głowy/ y niepotrzebnego myślenia/ ktore tak nie użyteczne człowiekowi/ iáko włosy ogolone z głowy. StarKaz 449. Roku 1640. Jej Mć Panna Barbara Kempska pierścień złoty; a Jej Mć Pani Anna Strzeszewska szczotkę srebrną od bolenia zębów oddały. WotSierpGęb 305. Noc całą bolenie głowy nie ustawało i dotąd nie ustaje; katar niepojęty. SobJListy 304. Dziwnie hulaliśmy wesoło, żartowali, pili niezmiernie, tańcowali do upaści i nóg bolenia [...]. ZawiszaPam 65.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ cierpieć bolenie: Odpowieda Medyk Sławny [...] iż nie máło głow męzkich widział bez żadnego szwu, á tácy wielkie głowy bolenie zwykli cierpieć. TylkRoz 254. ▲ bolenie dokucza: Głowy bolenie wielce w tych chorobach dokucza. BeimJelMed 50.

2. »choroba«: [...] przyprowádził Mieszczánin Synaczká swego/ ná imię Hrehorego/ do Monástyrá [...] áby gdy iuż siłá ludzka w leczeniu choroby iego ustáłá; miłość się Boża y wielmożność Páńska nád nim okazałá; czego y dostąpił wierny sługa Bozy/ boć zdrowego názad odwiodł od bolenia [...]. KalCuda 256.