W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 24.02.2016
BUNTOWAĆ czas. ndk
Warianty fonetyczne: BUNTOWAĆ, *BONTOWAĆ
Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują
Formy: bezok. buntować; ~ cz. ter. lp 1. os. buntuję; 3. os. buntuje // bontuje; lm 3. os. buntują; ~ cz. prze. lp m 3. os. buntował; ż 3. os. buntowała; lm mos 3. os. buntowali; nmos 3. os. buntowały; ~ cz. przy. złoż. lp m 3. os. będzie buntował; ~ im. wsp. bontując // buntując; ~ nieos. cz. prze. buntowano
Znaczenia:
1. »namawiać, podburzać, podżegać do buntu, sprzeciwu, oporu«:
Rekcja: kogo co, kogo na kogo na co, kogo co przeciw komu, kogo do czego; bez rekcji
Impostor [...] przez swoie instrumenta posyłąiąc Listy do Moskwy taiemne niezaniechywał Ludzi buntowac. ŻółkPocz 47. Buntuię drugich/ Agito plebem seditionibus, Plin. Concio seditionem, Liu. Veterani per largitionem conciti, Tacit. Concito, facio seditionem, Cicer. Excito tumultum, Plaut. [...]. Kn 53. Burzę aliter. vide Buntuię. Kn 54. Iako Krol komu Odmowi czego zaraz boty mu szyc trzeba Zaraz szlachte buntowac y na Rokosz wołac. OpalKSat 53. Posłáli bowiem Kozácy [królowi] świeżo powtorne listy/ ktore od Czárá Moskiewskiego pisáne są do Stárszyzny ZaDnieprskiey w posłuszenstwie K. I. M. y w iedności woyská Záporowskiego będączey/ buntuiąc ich do złámánia powinney poprzysiężoney wiáry y do powstániá przeciwko Rzeczypospolitey. MerkPol 163. Uchodzi [Radziejowski] z zdrowiem do Szwecyej [...] Tam z invidyey przeciwko królowi, buntuje królową i wszystkie Stany na wojnę. WierzbKon 87. Ciało mordują swojej własnej Matki I Onę drapią wyrodzone dziatki Bontuiąc włości szerokie w Podolu. BorzNaw 81. Wszytką Powage Rzymską, wszytką potęge włoską, Wszytką Azyą y Afryke Poganską Dziewierz moy niebaczny Pompeiusz przeciwko nam buntuie. SzołHist 8v. Rzeczpospolita rozradzała Woynę Królowi z Szwedami, Szwedzi także buntowali Rzeczpospolitą przeciw Królowi. ŁubHist 123. Elzbietá [...] boiąc się áby ná Thronie Anglickim osiedziáłá się Szotow przeciw Máryiey buntowáłá. TylkStrom 8. Ostátek iey [Marii] pieniędzy y kleynotow Páwlet pobrał, powiedaiąc że niemi ná Elzbietę nieprzyiacioły buntuie. TylkStrom 12.
2.przen. »budować moralnie, pobudzać, zachęcać do stawania się lepszym«:
Rekcja: kogo
Wzlepszam kogo/ v. Buntuię kogo. SzyrDict 512.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
*BUNTUJĄCY
im. przym. czyn.
Formy: lm B. nmos buntujące
Znaczenia:
»namawiać, podburzać, podżegać do buntu, sprzeciwu«: Posłał [kardynał Richelieu] przez niego [swojego zausznika] pewne liksty do Anglyi buntujące niektorych Panow Angielskich. HistŚwież 110.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WM