W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 23.04.2012
*BORG rzecz. m
Warianty fonetyczne: *BORG, BÓRG, BORK
Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują
Formy: lp M. bórg; B. uż. nżyw. borg // bork // bórg; Ms. borgu; ~ lm N. borgami; Ms. borgach
Etymologia: <niem. Borg>
Znaczenia:
»kredyt«: Bórg/ borgowánie/ [...] Pecunia non numerata, non praesens, pecunia & credita. Caeca die emere oliuum, Plaut. i. pecunia non numerata, non praesenti, in diem dilata, Lambin. Kn 42. Borg. Pecunia credita, non praesens, non numerata. Patikis. SzyrDict 21. Zprzedawszy winá/ miał [kupiec] wszytkich pieniędzy ták z borgámi iáko y gotowizną zł 1660. GorAryt 143. Skuteczne uiszczenie się w tych borgach tym więcej J. K. K-ć P. N. M-y promovere raczy, im to doskonalej ex omnium confessione widzi. DiarSejm 30-31.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: w borg bieżeć: Kiedy żołdu nie płacą I ćwierci w borg bieżą, Kiedy i porę tracą, Zimą nas ciemiężą, Nalej i daj co trzeba. MorszAUtwKuk 206-207. ▲ w borgu trzymać: Albo nam tyle podatkow skłádáć, żeby zołnierzowi záwsze wystarczyły ná płacą, y nigdy go w borgu nie trzymáły; álbo ieśli to być nie może, do dawnego się sposobu rzucić Woien odpráwowánia. FredKon 67. ▲ na bórg // borg: Tylko żebyś mi przyniosł [...] gotowe pieniądze/ bo ná borg álbo ná Cyrográfy niechcę żebyś przedał [zboże]. VolcDial 142. Dáię bórg/ vide Borguię. Kn 111. Na utracyusza [...] Poszło wino za węgły, coś go dawał cebrem, Kułeś hajduki, stoły zastawiałeś srebrem, Teraz na borg u żyda, piwo z gorzaliną. Stoł cyną; prędko będziesz zastawiał go gliną. PotFraszBrück I 542-543. Item za jedenaście korcy owsa, który na bórg wziął na osianie rolej, złotych pięć i groszy pietnaście panu Białobłockiemu. ActScabVet 63. Na ktorą żywność gdzieby ją na bork brał, ma dać Rotmistrzowską rekognicyą, a w niebytności Porucznikowską. ArtWoj 9.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Koniá ná pole nie pożyczay/ ná borg biorąc drugim nie daway. RysProv VII, 8. ● Rzemieśnikowi przed czásem nie płáć/ Koni ná borg nie przedaway. RysProv XIV, 3.
Przenośnie: Zbytki [...] O czymże Polska myśli [...] Żeby w drodze karety, w domu drzwi barwiani Strzegli z zapalonymi lontami dragoni. O tym szlachta, panowie, o tym myślą księża, Choć się co rok w granicach swych ojczyzna zwęża, Choć na borg umierają żołnierze niepłatni, Choć na oczy widzą jej period ostatni. PotFraszBrück II II, 147.
# Użycia metajęzykowe: # Substantiva [...] Bohmsin Bomzyn Borg [...] Brack Brák. WojnaInst 166
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz bórg, bork.
Autor: WM