Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »diament oszlifowany zwykle w formie ściętych stożków o wspólnej podstawie, odznaczający się silnym blaskiem i żywą grą barw«: Bryliantow Wielkich oprawnych w pazurki dwa. ArchRadziw 1638 176, 15. Pierścień, brelant dyamentowy [...]. InwWilan 34. Gospodarza król imć regalował: jp. wojewodzinie podlaskiéj dał bransoletę z swoim portretem we cztery piękne brylanty, pannom wojewodziankom dwom po pierścieniu i jp. starościc brańskiemu. ZawiszaPam 171. Zawój mierny pod kitą z piór czarnych złożoną W sztuce dyjamentowej. Od tej jedną stroną Zawoju kanak znaczny brylantów wielkością Z słoneczną się przemagał swym lustrem jasnością. GośPosBar II 459. Dystrybucya Proemiorum Nayiaśn. Krol Imć Kalcedonową w złoto oprawną z Portretem własnym Tabakierę. I W. P. Baron Keyserling Poseł Rossyiski Pierśćień bryliantami obsadzony. GazPol 1735 55 2 . Po strzelaniu y bieganiu od 4. osob odprawionym rozdawano regálizacye wygraney, y ták dostałá się Tábákiera złota, z wierzchu Brylantámi, Rubinámi y Szafirámi sadzona I. W. Imśći P. Moszyńskiemu Podskárbiemu Nádwor: Koron: [...]. GazPol 1736 94 1 . Uyzrzał wśrod Sáli Tron z czystych Brylantow, Ná nim Boginią siedzącą w Koronie, Przy nogach tysiąc ściele się Amantow; Jedni iey kwieciem opasuią skronie, Drudzy w kráy sukni cáłuią, ci w Ręce, Wspiąwszy wzrost drobny ná palce Dziecięce. DrużZbiór 268. Ná Assyryiskich biesiadach w szkárłacie, Pełen iasności blaskiem ćmisz brylanty [...]. DrużZbiór 380. Brylant. Brillant; Demant so in Rauten geschliffen ist. diamant brillant. T III 81. Gdy Xiąże Dołhoruki Poseł Carowey Jeymći Moskiewskiey oddał imieniem Jey Carskiey Mći Order S. Katarzyny Xiężney Małżące Xiążęćia Henryka, Xiąże ten udarował go tabakierą złotą bogatą brylantami sadzoną; Xiężna zaś tegoż czasu darowała tabakierę złotą Kapitanowi de Kroock Sekretarzowi Legacy Dworu Rossyiskiego. GazWil 1765 31 8 nlb. Nad blask brylantow, pereł miganie Bóg kleynot ieden za wszystko stanie: Bóg móy i wszystko? BakaRzeczy A5v. Jak brylanty, tak kokardy Ząb pokruszy czasow twardy. BakaŚmierć F6. Gdyby kupiec nie kalkulował, nie miałby Pan w piwnicy wina, w przedpokoiu obicia, w gabinecie zwierciadeł, na sali obrazow, na sukni Orderu, na Jeymości brylantow. Monitor 186. Ale niechay tak będzie iak się WPaństwu podoba. Więc barwa nowa, karety y brylianty kupione, pałac wyporządzony, zapisy uczynione; wszystko to są bayki? BeaumEug 52. W Arce nie możesz, ieszcze być uczczony W swey chwale, choćby łożył miliony, Dla wspaniałości tey Arki robota, Wszystkie brylanty z świata, bryły złota, Bo rozum ludzki, określony w sobie, Ledwie dościga, co należy Tobie. GurowRDzieje 30. [...] Widzę źe w tych nałogach te mnożysz przysmaki Ze chociaz Panią zdobią kosztowne kanaki Jednak ani w brylantach ni w szmaragdach, ani W uaydroszych szatach, nie jest przyjemnieysza Pani Ani z delikatnieyszym y bielszym jest udem Jak Dziewczyna dorodna między mieyskim ludem. HorMatSat 19. A takaż to obrona; o wielkie zaiste O godne poźney sławy takie serce czyste. Chytry obrońcą jesteś, owa morska Ryba Piękną łuską lsniąca się, jak brylantu szyba. HorMatSat 71. Kury nie będą się żywić Brylantami, ani bydła nakarmić nie można złotem, każde ma prawdę obroconą drogą przyrodzenia, i przez tę prawdę utrzymuie swoie przemiiaiące iestestwo. JezierUwagi 3. Miłą rzecz publiczności uczyniemy, gdy położemy teraz (bo też dopiéro nas doszło) imie i nazwisko tego nieustraszonego Rolnika Zmudzkiego, który rzuciwszy się w Morze, zniewolił determinacyą swoyą szacunek Kapitana i właściciela niewielkiego Okrętu Pruskiego, i za to w liczbie ofiar ma dla siebie złoty brylantami sadzony od Obywatelki Abramowiczowey złożony pierścień. GazNarWil 20, 1. Potym w ubiorze bardzo skąpa, nie lubi wymyślnych sukien, wysokich frysur, Francuzow fryzyerow, Bryliantow y innych mniey potrzebnych materklasow, ktore u inszych kobiet koniecznie bydź muszą, a ten artykuł więcey niż 6000. kosztowałby. MolierBaudSkąpiec 48.

2.przen. »ktoś szczególnie wyróżniający się, znakomity, zasłużony«: S. Augustyn Hipponeńskièy Infuły Perła, Kościoła Swiętego Brylant nieoszacowany, w Xiędze de Bono Viduitatis w Rozdziale 15. mowi: Continentiam coniugiô praeponimus. ChmielAteny III 14. [...] Marcin Kromer Warmieńskiey Infuły Brylant nieoszacowany, de rebus gestis Polakow Ksiąg trzydzieści wydawszy, na wszystkie cyrcumstancie stooczny Argus, nic także nie pisze otym Rokoszu Gliniańskim, ani o tak okrutnym Senatorow exekwowaniu. ChmielAteny III 50. BRYLANT NIEOSZACOWANY KORONY POLSKIEY WOLNOSC ZŁOTA. ChmielAteny IV 364.