Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »las brzozowy«: Nigdzie lasu ani boru godziłego nie masz i drzewa, prócz olszynki, osiny, brzeziny, łozy. NiemPam 182. Roście [pępawa] pospolicié/ y nawięcey Brzozowych lesiéch/ Stąd też y od Lácinnikow Betularia nazwána: że się w cieniu y w chłodzie/ miedzy Brzeziną bárzo kocha. SyrZiel 308. Brzeziná. Sylua betullae. Berzinas. SzyrDict 23. Poszli tedy do bliskiey brzeziny y zasiecz uczynili. Otoczono ich tedy do koła Armatą y piechotą bo obrzednia była owa brzezina. PasPam 97v. [...] a do tego owa brzezina na Pagorku była to tak krew lała się z tamtąd Strumieniami [...]. PasPam 97v. Nay bardziey zaliła się o Brzezynę [...] a wycięto ią do Obozu na Szałasy. PasPam 199-199v. Ogrodne sczepieniá wszelákie w tym Miesiącu szczepić, okrzesywáć może, tákże Brzezinę, y insze drzewá leśne. HaurEk 114. Brzezina, co najrozkoszniejsza była, precz wycięta, tylko pieńki stoją. InwKal I 407. Insze zaś role wszystkie zaotłożone i pozarastałe drzewem różnym, jako to rokiciną, brzeziną, leszczyną, olszyną, chojną, osiczyną. InwKal I 659. Leśni powinni podstrzegać, aby dębiny, grabiny i pięknej brzeziny na potoczne rzeczy nie wycinali i nie palili. DziałTWilkKutrz 193. Brzezina we Włoszech tante raritatis, że in Fasces ob raritatem sui poszłá Rzymianom. ChmielAteny1755 I 640. Brzezina. 1) Bircken-Wald. [...] lieu rempli de bouleaux. T III 84.

2. »brzoza«: Idąc ku Kowalewku od Śliwnik na lewej stronie po polu śliwnickim jest stawek pod brzezinami niewielki, łabęciną zarosły; upustu nie masz i tylko znak, że była grobla koło niego. InwKal I 735.

3.zbior. »drewno brzozowe; ścięte gałęzie brzozowe«: Owoć iuż Zbáwiciel nász pod chłostę skazány/ Nie miłosiernym kátom w srogie ręce dány. Obrácáią się wártko: ci świeżą brzezinę/ Záparzáją w ukropie: twárdą żyłowinę/ Ná smágłe bicze wiążą: cierzniem przeplatáią: Z drotow łáńcuchy kręcą/ końce záostrzáią. RożAPam 52. Kazał tedy babie dac 2000 Tysiące Złotych, a ona by była nie wzięła zatę brzezinę choc by ią w Rawie na Targu przedawała ledwie 50. Złotych bo to tam niewielki tego był wicherek. PasPam 199v. Poszycie na tejże stodółce nowe, partim słomiane z snopków kręconych, partim z łączu, partim też osobliwie od dołu z brzeziny. InwKal I 743. Także kąpiąc w wannie vczarowánego, smagać go rozmarynową ábo máioranową rozłozką wszędzie po ciele, twierdząc że to flagesatio daemonum, á czemu nie pokrzywą abo nie brzeziną? WisCzar 111. Częstował nas król eadem die w szopie, która z brzeziny wiązane ściany pokojów miała dobrze akkomodowane. ZawiszaPam 52. Brzezina. [...] 2) Bircken-Holtz. [...] bouleau; bois de bouleau. T III 84.