Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: BUHAJ, BUCHAJ, BUGAJ

Słowniki:
Kn, T, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1628-1632

Formy: lp M. buhaj // buchaj // bugaj; B. uż. żyw. buhaja // buchaja; N. buhajem; Ms. buhaju; ~ lm M. buhaje; D. buhajów

Etymologia: <może tur. *buġaj 'byk'>

Znaczenia:

»byk rozpłodowy«: Obora. - Krów dojnych [...] jałowic 6, wypuszcząt 4, buhajów 2 [...]. LustSier 45. Bydła było [...] buhajów 4, cieląt 24 [...]. LustSier 94. Obora - Krów dojnych 10, buhaj 1, cieląt 10 [...] W folwarku braszewskim: krów dojnych 6, cieląt latosich 6, buhaj 1 [...]. LustSier 101. Submitował się JMP Potocki [...] zostawić przy tym folwarku swego własnego bydła [...] to jest: krów 6, cieląt 6, buhaja 1 [...]. LustSier 154. Bugay/ buhay/ buiak/ vide Byk. Kn 52. Nic im to i cesarskie na drodze sołtany rozbijać - taką wolność sprosne te kajwany mają w mieście, jaką więc, wiosna gdy nastaje, między stadem dorodnych jałowic buhaje. TwarSLegK 167. Krow Iałowych [...] 12 Buhaiow [...] 3. ArchRadziw 1638 51, 5. Nie dáłáś rámion/ náwet y záłożyć Ręki wszeteczney ná szyiey rożany/ Iáko zwykł w trzodzie pienić się y stroszyć/ Nád Iáłowicą buhay rospasány [...]. TwarSDaf 129. Co widzieć za uciecha jałowic gromadę, One wracając się z pasze Kurzą pył, a przed niemi buhaj sobie hasze. TwarSRytTur 94. Obora o 3 kolniach, czwarta w parchan. W niej bydła po pladze boskiej tamże grasującej zostało tyle: krów 4, buchaj jeden, jałowic 2 dwuletnich, trzeletnia jedna, rocznich 4, wolców trzeletnich 3, dwuletnich 2, robotnych wołów 2. InwKal I 333. Boże - rzekszy [Alfeus] - którego nie tknąwszy natury, W różne afekt miłości przetwarzał figury! Spadałeś złotą rosą, a zielonym gajem Częstoś orłem latywał i chadzał buhajem; Zdejm z serca człowieczego tak nieznośne brzemię!". PotZabKuk I 543. Wolę tysiąckroc, wolę zeby psie kły, Kiedymi tę smierc nieba naznaczeły Nie winną moią krwią Panienską sciekły, Nizeliby mi, tenbuhay oteły, Y ten miał czystość, wydrzec niedzwiedz wsciekły [...]. PotSyl 89. Wyprawił, jakiej jęli Polacy się mody, Szlachcic syna gdzieś między zamorskie narody. Dwanaście lat na tamtej wędrówce się bawił, Dwanaście też tysięcy substancyjej strawił. Cieszy się ociec, witac gotuje Katona, Aż on głupiego z mózgu widzi Korydona. Uchwyciwszy za głowę: "O moje tysiące! O moje dwanaście lat! opasłbym na łące Za jedno tylko lato chudego buhaja! Wróć kto na pół pieniądze, weźm sobie hultaja!" PotMorKuk III 206. Oho, Diable z tákim áppetytem! żadney z Wmcią comparatiey mieć nie może Theogenes, co sąm ieden pozyrał pieczonego by naysrozszego bucháiá. AndPiekBoh 120. Port ná wieczną pámiątkę obiera twey Łodzi. W niey Swiętá uroczyste spráwowano, y gry Ześ sroższego nád wszytkie zwoiowawszy Tygry Mieszáńcá Pásyfaiey, człowieká w buháiu? Opłákány dopłynął Oyczystego kráiu. PotPocz 85. *Bugay, *Buhay, *Buiak, byk. ein Bolle, Boll-Ochs. taureau. T III 86. Byk/ Buhay [...] DasHünDict . Byk/ Buhay/ Bos initor, Taurus, ri. gen. m. ein Stier/ Farr. DasHünDict Pp iiij.