Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują

Formy: lp M. budka; D. budki; B. budkie // budkę; Ms. budce; ~ lm D. budek; B. budki; N. budkami

Znaczenia:

1. »niewielki budynek sklecony z lichych materiałów, przeznaczony do mieszkania, także do przechowywania czego«: Od Brukownikow y ządze wszeteczney/ Wchrościáney budce śpię sobie beśpieczney. TwarSDaf 15. Indianie Brasilianie y inni na nowym swiecie [...] ledwo Chałupki albo kucze, budki podłe maią. NarArch 34. Boze przyszli Pogánie/ Dziedzictwo twe psowáć/ y w Kosciele mieszkánie Twoie profánowáć, Z oney Hierozolimy Uczynic w lot biegą Budkę przed przyściem zimy/ w ktorey iábłek strzegą. KochProżnLir 331. Chałupa piąta nowa, przy niej budka komornicza stara, pochylona. InwKal I 454. Pásterz [...] szedł z budki wlazł na siáno. ŻabSymf D4.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ potoczna budka: Potomki we Włoszech odbieżałe/ z rázu Obory czyniącemi, á zá czásem Aborigenesami zwano; przeto iż tám beli Nomádami ábo Nimáiącemi domow y własności/ ale [...] z potocznemi się tylko budkámi/ iáko teraz Tátárowie z mieyscá na mieysce zá trzodámi włoczyli. DembWyw 79.

2. »kryty prowizoryczny sklep z porozkładanym towarem, kram«

◼ Przenośnie: ◼ DO KRAMARKI [...] Nikt ci nie zada, żeby twój kram chudy, Kiedy twe budy Wszytkie gładkości napełniły cudy. [...] Targi Idą o serce, o łaskę, o wargi. Ale i stąd bój się trwogi, Obwinią cię o pożogi, Bo w tw[oj]ej budce od ognia jarmarki: Z ust strzelcze miarki, W oczach ogniste strzały, wszędzie siarki. MorszAUtwKuk 69-70.

3. »niewielkie, prymitywnie skonstruowane kryte pomieszczenie przeznaczone do wykonywania w nim pracy«: W tym że roku nie mogłem mieysca Dostąpic na budkie musiałem naiąć Budkie narok v P: piotra Horodeckiego. KunReg 65. Na Budkie Kusznirską Dalismy jemu [synowi] [...] z 50. KunReg 67. A żem nie mogł mieysca Dostąmpić na Budkie musiałęm naiąc Budkie synowi swemu v P: Piotra Horodeckiego. KunReg 67v. VEDETTE (Echauguette d'où l'on fait sentinelle.) Specula. BUDKA wystawiona dlá wárty. DanKolaDyk II, 567.

4. »budynek przeznaczony do kwaterowania żołnierzy«: Kazdą chorągiew stawiam we dwa rzędy z budkami ich do siebie czołem. Kozda budka ma szerzyny stop 8. NarArch 106. A tym Dráganom prowiant zwieziony Y Zołd z powiatow ma bydz zápłacony, Nie zdobr Klasztornych: Budki sobie zrobią Przy murách tákie, iakie przysposobią. OblJasGór 52. Pod winą srogą gdyby się oboz ruszył budek ani słomy zapalać żaden aby się nieważył. ArtWoj 159.

Znaczenia niepewne:

1 a. 2: Budá / Taberna [...]. Budká. Vmbra tonsoris [...] taberna, officina, [...]. Kn 51.