Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»bezrolny albo małorolny chłop, utrzymujący się z uprawy ogrodu albo pracy na czyimś polu, mieszkający w nędznym domu, budzie, albo w cudzej izbie, →komornik«: Do niego [Chmielnickiego] się wszyscy budnicy, chłopstwo prziłączyło, wlud spotęzywszysię, opanował wszistką ukraine kiow, Cernihow, Starodub. VorLetSkarb 206. Jakoż nawięcej było u nich [Kozaków] ochotników Z skoromosów, leśniczych, powozan, budników. ZimBSiel 171. Budnik także [ma] zaciężną jednę włokę. OpisKról 35. Rafał na Mihalczu Kuflewie y Czyszkach Skarbek Chorązy Kołomyski Starosta Sołotwinski Walentemu Kostce poddanemu Wysockiemu nadaie grunt na pobudowanie budy podle Taychmana w łanie panskim maią mu przy widzu Dworskim y prawnych ludziach odmierzyc y wyznaczyc ktorego to gruntu po zebraniu oziminy panskiey na ktorym zyto teraz posiane, pomieniony Wlenty[!] Kostka y jego sukcessorowie maią uzywac, czyniąc zadosyc dworowi tak iak insi budnicy w gromadzie ktorę to prawo przy podpisie własnym y połozeniu zwykłey pieczęci stwierdzam y approbuie R. Skarbek Manu Propria Datt 2 Ianuaris Anno 1748 w Kraczkowy. KsWysTech III 33. Wierni poddani tkacze wszyscy czynszownicy z Wysoki. Tkaczow y budnikow a zeby w drogi nie wypędzac tak iak za [...] p. Dzierzawcow mieli uciemienzenie zalecam [...] p. Administratorom azeby w tym nie czynili dolegliwosci ale według inwentarza y zwyczaiu dawnego postempowali. KsWysTech III 34. Po wyisciu zas słoboły[!] wszelkie powinnosci [...] tak dworskie iako y gromadzkie pełnić powinien według innych budnikow [Bartosz Kaszyca]. KsWysTech IV 43. Gront zas pomieniony Stawisko Błazeiowi Kochmanowi synowi młodszemu Jakoba Kochman Jmieniem [...] Potockiego Chorązego [...] Koronnego nadaie azeby te wszystkie powinnosci iako y inni budnicy czyli zagrodnicy pansczyznę odbywał y czynsz płacił do skarbu [...] possessorki a to od następuiącego srodoposcia w roku da Bog przyszłym 1779tym Za ktore nadanie prawa na budę czyli zagrodę wzwyz wspomniony pracowity Błazey Kochman ex nunc do skarbu [...] dziedzica wypłaca zł pol sto. KsWysTech IV 91. Miał budnik prawo na kępę prosto budy na Wiśle, ale tego prawka ustąpił całej wsi Kokockowi, z której wieś powinna dać czynszu 3 [zł]. InwChełm 49. Budnik w Kokocku alias karczmarz hakbudę wolną mający, piwo i wódkę pańską szynkować powinien. InwChełm 50. Cała wieś z pewnej kępy, którą przedtem budnik trzymał, zł. 3. [powinna płacić]. InwChełm 50. Chałupa Michała Reichuka mająca 2 budniki, która chałupa wejście z podwórzem, sień mająca i izbę z oknem i kumorą, bez okna, piecem, kominem. InwKal II 9. Jan Temerman mający 2 budniki; z dworu sień z drzwiami dobra i ogniskiem. Izba i komora oknami 2, poszycie zupełne i tym wszystkim. InwKal II 9. Krystyjan Janc budnik mający chałupę, z wejścia sień, izbę. InwKal II 9. Stanisław Mułak budnik mający chałupę z sienią, izbą, kumorą, oknem kuminem jakimkolwiek. InwKal II 9. Marcin Dybek na dwóch budnik mając chałupę z sieni ze wszystkim, izbę z komorą, oknem, piecem, kominem dobremi. InwKal II 11. Wojciech Koziołek półrolnik i budnik mając chałupę z dworu dobrą i z sieni izbę z komorą, oknem jednym, piecem, kominem zupełnemi. InwKal II 11. 9no. Polowania bronić, oprocz gaiowych wszystkim budnikom i ludziom strzelby poodbierać. InsEkon 90.