W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 31.03.2025
BUNTOWANIE rzecz. n
Słowniki:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVII, w cytacie do hasła BUNTOWAĆ), SWil, SW, SJP notują
Formy: lp M. buntowanie; D. buntowania; C. buntowaniu; B. buntowanie; N. buntowaniem; ~ lm D. buntowania
Znaczenia:
»podburzanie, podżeganie do buntu; zawiązywanie spisku, sprzysiężenia«: Są (mowi) tácy/ ktorych poważność v człowieká pospolitego wielka iest/ y choć ná vrzędźie nie są/ iednák niżeli my/ więcey mogą. Ci áby zboża nie zwazano/ swoią złośliwą/ á buntowániu służącą mową/ lud odwodzą/ powiádáiąc/ że ieśli teraz do wolnośći nászych nie przyidziemy/ tedy przynámniey lepiey/ iż Krolá Fráncuzá/ niżeli Rzymskiey Rzeczypospolitey/ słucháć będźiemy. CezWargFranc 12. Názáiutrz ráno mandat Cesársky czytano/ y ták 21. dniá Máiá/ około godźini. 9 przybrawszy sobie iezdnych/ y pieszych/ do zamku wiáchali/ á zeby ich buntowaniá nie ták łacno postrzeżono niehurmem iáko przedtym/ ále po trzech po czterech zpokątnych vlic do zamku się wrywáli [...]. PogodzNow A iijjv. Buntowánie [actio] [...] Turbarum concitatio [...] Tempestas seditionum, discordiarum: tempestas popularis. Seditio [...]. Kn 53. Burzęnié ludu/ vide Buntowánie/ Zámięszánie. Kn 54. Vrząd tedy tęn dwunastu mężow/ á Krol Je[g]o M. trzynasty/ ma ná pieczy mieć zdrowie R. P. żeby wątloná niebyłá ábo niezgodą/ ábo buntowanięm/ ábo jáką chytrą á szkodliwą R. P. rádą. GórnDroga Dij. [...] zárobiłżem náostátku, áby mię potwarzono o ták szkárádny występek, to iest, o buntowánie Piechot. LubJMan 103. [...] że do buntowánia Zwiąsku Zołnierskiego nigdy się nie mieszał [Marszałek Koronny], przyznawam, y ná Iego Mośći nic pewnego niewiem, y od tego cZego dowodźić niemogę, odstępuię, co y w Poselskiey Izbie zeznáć gotowem. LubJMan 150. Zdało mu się iákoby ten Synaczek rostruchan pełny krwi ludzkiey trzymał/ i nim Pánow przednich w swym Krolestwie częstował/ z ktorego oni śmiáło pili. Co było znákiem i krwi swoich przelaney przy klęskách woiennych/ i domowych ku niemu nienáwiśći i buntowánia. KwiatDzieje 1. Xięstwo Kijowskie na Woiewodztwo obrocone Roku 1471. ratione częstego buntowania. OrłowDef 150. [...] In casu buntowania śię mieszczan trzeba kazać ogien podłożyć pod rożne budynki na czterech rogach miasta y we srzodku stoiące, nie szanuiąc nikogo. KhevBrodArsMil 97. Burzenie [...] 2) Aufwiegelung als des Pöbels [...] incitation, émeute, soulevement [...] *2) burzenie (buntowanie) ludu [...]. T III 91. Virius Vibius, ktory pierwszym do buntowania się dowodźcą był Kapuanom, domyślaiąc się łatwo co iego czeka, dla uniknienia kary sam si[.] otruł przy końcu wspaniałey biesiady, na ktorą wielu buntu tego towarzyszow, ktorzy za iego przykładem idąc, także się otruli, było między niemi na 27 Senatorow. MacquerAlberDzieje 432. Każdy rozprawia, do woli w cudzey Sprawie nieczuły. Atoli siła potrzeba ulegać i przyswaiać sobie Ludzi, znayduiąc tak wielu przeciwnych, porywczych, do buntowania się, i burzenia. FenPodosRoz 102. [...] Kortez nie daiąc czasu do szemrania i buntowania się żołnierzom w prożnowaniu, poszedł gromić Taupakow [...]. RobJezHist 92. Niektora też Szlachta miedzy sobą ligę formować poczęła, Xiążki ná buntowanie pospolstwa rozrzućiła, y Suppliki samey Gubernarorce[!] z takim tumultem y groźbami podała, że Gubernatorka boiąc się gorszych rozruchow, muśiała mitygować Ordynanse Krolewskie, y kázać poprzestać Inquizycyi Wiáry po tych miastach, w ktorych dawniey Inquizytorow nie było. PoszakHist 14.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz bunt, *buntowanie się.
Autor: WM