Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują

Formy: lp M. burda; D. burdy; B. burdę; N. burdą; Ms. burdzie; ~ lm M. burdy; D. burd; B. burdy; N. burdami; Ms. burdach

Etymologia: <fr. bourde 'bzdury', z fr. behourder 'żartować'>

Znaczenia:

»awantura, kłótnia, zwada; bunt, niepokoje, rozruchy, walki, zamieszki«: Nowe burdy i trwoga powstała, Od okrutnego wodza Multanów Michała. GrochWiersze 138. Przodkowie ći w Hetmáństwie bárzo sławni byli/ Lecż tákowego szcżęśćia iák ten nie vżyli. Sáme Hetmáńskie burdy iáwnie poświadczáią/ Nie śmiertelnemu imię wszytkie przyznawáią. HofmańPor Aijij. Vmiesz naprzod woyská szykowáć, vmiesz w burdách woiennych, nie tylko robotę dobrego Hetmáná, ále mężnego Zołnierzá odpráwowáć? BirkOboz 50. Wnet oni mili prawdziwi przyiaciele burdę z sobą ztoczyli/ á iescze ią ten záczął/ ktory był one práwe przyiacioły ták hárdzie y ták bespiecznie miánował. StarPopr 34. Z czasem burdy ustają, z czasem krwawe boje, Z czasem żal i serdeczne z czasem niepokoje. NaborWierWir I 310. Burdá/ turniéiá/ gomon/ fasoł/ Turba [...] Turbela [...] Turbella [...] Tragoedia tr. [...] vide zámięszánie/ Rozruch. Kn 53. Burdy stroię/ Do turbas, facio, Terent. Turbelas do, facio [...] O co burdy stroisz/ ábo ták bárzo się frásuiesz/ gębę rozwierasz. Ciere turbas, Plaut. Mouere Tragoedias, Quintil. Excitare tragoedias, Cicer. [...] vide Mięszam 3. Kn 53. Kłótnia/ v. Zámięszánie/ Trudność/ Burdá/ Rosterk. Kn 283. [Słowa do księcia Krzysztofa Zbaraskiego] Zá twym burdy przyiazdem y turnieie one: Ktorymi wrzał Całogrod były uciszone. TwarSLeg 8. Jako przyszłą nawałność żeglarzom na morzu Gwiazdy opowiadają, tak na Zaporożu Burdę kozacką, gdy się zaczynała właśnie, Wiele praktyk domowych wróżyło nam jaśnie. ZimBSiel 153. Po siedmletnich burdách Woyny/ kiedy Stánowić pokoi miał Sármatá z Szwedy/ Oboie strony y syte krwie y boiu Chciáły pokoiu. KochProżnLir 127. Po Mieszku burdy w Polszcze zawzięte powstaną Gdy zadną Pana obrac nie mogą zamianą. DrobOpow 136. Wiedział [ksiądz]/ że się rad opijał [umierający pijak]/ á w opilstwie po ulicách burdy/ gomony/ y niepotrzebne háłásy przedtym wsczynał. GdacPij 21. Tak sie były Cato przed lat kilkunastu, z wyuzdanym zawodem swoim na Oyczyzne naszą wysforował, ale y ten msciwey ręki moiey, wzniesieniu wszytkiey burdy swoiey, y głowy swey zgładzeniu sprobował. SzołHist 14. Kromer [...] burdy Swidrygełła Xiążęcia przeciwko Jagellonowi Krolowi opisuie. NiesKor II 307. INCARTADE subst. foem. Brauade insolente.) BURDA. *Faire une incartade à quelqu'un. Alicui insultare. [...] *Stroić burdy, burdy czynić. DanKolaDyk II, 150. Wybił sie do gory [biskup wileński Wołowicz] gdzie iuż wszystkie burdy ludzkie, wszystkie ziemskie marnosci, wszystkie Swieckie znikomości odrzucamy [...] iuż żywot szczęśliwy żadnym przypadkom, żadnym odmianom nie podległy prowadzi. DanOstSwada VI, 10. Oniż [heretycy] nowe vstáwicznie przeciwko kościołowi burdy y wrzáwy wskrzeszáią. BirkRus 30.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● (war.) O frászkę się kłopotáć/ burdy stroić. KnAd 775.

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVII), SWil, SW notują
SStp, SJP nie notują

Formy: lm M. burdy; B. burdy

Etymologia: <niem. Bürde>

Znaczenia:

»ciężar, ładunek nakładany na zwierzę juczne, juki, kulbaki; siodło«: Burdy ná osłá/ ná mułá/ Clitellae [...]. Kn 53. Skłádam z-osłá/ z-mułá burdy/ cięzáry rozbieram. [...] Depono clitellas, instratum [...]. Kn 1003.