Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: BURGRABIA, *MURGRABIA

Słowniki:
SStp (burgrabia, mułgrabia), SXVI (burgrabia, burgkrabia), Kn, T, L, SWil, SW, SJP notują

Formy: lp M. burgrabi // burgrabia; D. burgrabi // burgrabiego // burgrabie; C. burgrabiemu; B. uż. żyw. burgrabiego // burgrabię; N. burgrabią // burgrabiem; W. burgrabia; ~ lm M. uż. osob. burgrabiowie // murgrabiowie; D. burgrabiów; C. burgrabiom; B. uż. osob. burgrabiów

Etymologia: <niem. Burggraf>

Znaczenia:

»zarządca zamku, urzędnik grodzki sprawujący funkcje administracyjne i sądownicze, zastępca starosty lub kasztelana, także zwierzchnik grodu niekasztelańskiego; namiestnik królweski w miastach pruskich pod panowaniem polskim«: Rogoziński [...] w tym Propuisku był Burgrabiem. MarchŚcibHist 2v. Burgrábiá/ [...] Custos arcis, Cromer. Praefectus Vigilum, Paul I. C. et Cromer. [...] vide Podstárości. Kn 53. Na tey ze Electiey v Ie[g]o Msczi Pana Pszonky Burgrabie Grodu Babinskie[g]o zostałem Podsendkiem Babinskiem. AktaBab 23. Asz się furtum pokazało na pokoiowego mego Mieszkowskiego Syna onego quondam P. Burgrabi co Sokolniki iego. OpalKListy 422. Na ostatek nie stało prochu im [obrońcom] i lontów, Aż musieli niektórzy knoty robić z gontów; Przetoż nocą do miasta ustąpił burgrabi Rzkomo dla potrzeb, za nim poszli wszyscy drabi. ZimBSiel 159. Expensa doroczna starostwa [...]: Panu burgrabiemu albo podstarościemu prowentowemu, ktory oraz w folwarku mieszka i onego dogląda fl.150. OpisKról 421. Omiławczyce z Buglowem z kontraktowałęm z Panem Stanisławęm Szęmbekiem Burgrabią Krakowskiem po 4 Tysiące narok. PasPam 226v. Kościelni [...] przed plebanem i burgrabią albo inszym urzędnikiem naszym, na to wysadzonym dochodow i wydatkow dostateczną liczbę czynić będą powinni. WilkGniewKutrz 152. Panie Burgrabia, masz przykazacz te rzeczy, ktore wedle prawa przykazane bydź maią. KsPtaszUl I, 553. Na pustym polu było nasz 12, gdziezmy [...] rozbili Iego Msci pana burgrabiego podstarosciego Lubowienskiego. AktaMusz 32. JUGE AUDITEUR [...] Judex auditor [...] SĘDZIA zamkowy Burgrabia ktory publicznie sądzi wszystkie sprawy nie dochodzące 25. liwrow álbo 14. złotych naszych. DanKolaDyk I, 149. Są iednák excypowáni [od pospolitego ruszenia] [...] Starostowie Pográniczni, Wielkorządcá Krákowski, Burgrábiowie tameczni, Woyscy. etc. ChmielAteny II 407. Stanowiska w podróży do Saksonii i stamtąd, kiedy jechał na Wrocław, to jedno było w Lubochni, drugie w Sokolnikach; kiedy na Poznań, to w Kleczowie; w których miejscach były pobudowane dla niego pałace i przy nich utrzymowani kosztem jego murgrabiowie, a po śmierci jego też pałace ze wszystkimi meblami dostały się posesorom dóbr, w których były zbudowane. KitPam 116. Burgrabiów Krakowskich według Kromera 10. z dawna bywać zwykło, i ci powinni zawsze przy Zamku Krakowskim mieszkać [...] Król ich kreuje. ŁubHist 228. Burgrabiowie Grodzcy są insi, których Starostowie kreują [...] tych powinność wprowadzać Szlachtę do Dóbr prawem przewiedzionych, abo przez Dekret przysądzonych. ŁubHist 228.