W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 15.05.2025
BURMISTRZOWAĆ czas. ndk
Słowniki:
L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1677-1690
Formy: bezok. burmistrzować; ~ cz. ter. lp 3. os. burmistrzuje; lm 3. os. burmistrzują; ~ cz. prze. lp m 3. os. burmistrzował; lm mos 3. os. burmistrzowali
Znaczenia:
1. »sprawować urząd burmistrza«: Krzyknęli tedy wszyscy ichmpp posłowie [...] „milcz, wychodź, nie gadaj, nie mów, ciszy, do Gdańska, Elbląga burmistrzować, nie tu”. SarPam 166.
2. »w starożytnym Rzymie: sprawować urząd konsula«: Kániniusz ná urzędźie czem snu woczách ńie czuie? Bo go świat zepchnął z urzędu, w Rzymie sam burmistrzuie. NikAtal B2.
3.przen. »przewodzić, rządzić, także samowolnie i bezprawnie; narzucać«:
Rekcja: co
Dzieci ze szkół chorągwie, dzieci pułki wodzą, A ci doma wąchają tylko, a w garść smrodzą; Zasłużonych w honorach jeszcze podkupują, Rwą sejmiki, a gwałtem na nich burmistrzują. PotFrasz3Kuk II 588. Zbroje nie zna, obozu nie widział i szyku; Tacy dziś burmistrzują u nas na sejmiku [...]. PotFrasz3Kuk II 635. RZĄDZI, CHOĆ SZUBKI NIE MA Bez szubki babie rządzić, ochmistrzyć bez brody, Nie obranemu nie masz burmistrzować mody; Ksiądz w kościele, gość w cudzym niech nie rządzi domu. PotMorKuk III 214. Krzywonos grał na kornecie, puchacz na puzanie, Kur zaś tak pił, że i krople nie zostało w dzbanie; Sroka piwa nawarzyła w krężelowej dziurze, A szczygiełek wodę nosił w czerwonym kapturze. Indyk wszędzie burmistrzował, postrzegał wszystkiego, Aby szczury na policy nie pogryźli czego. ZbierDrużBar II 611. Senatorowie wszyscy byli wielkopolscy, jeno dwaj rządzieli i burmistrzowali nad podobieństwo. AktaPoznZwierz I 1710, 579. Swiat ten iest to Miasto stołeczne gospodaruiącego Boga, miasto wktorym Bog burmistrzuie [...]. GelarKaz 837. Co potwierdza Ekklezyastyk Pański, Rex, á ia mowię, Magistratus insipiens, perdet populum, iáko per oppositum, pomnażaią się obywatele, kiedy mądrość, y rostropność Burmistrzuie, sensaći Sędźiowie prezyduią, et Civitates inhabitabuntur per sensum prudentum, Eccl 10. GamalPrzes A2v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WM