W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 01.04.2025
BYWALEC rzecz. m
Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują
Formy: lp M. bywalec; D. bywalca; N. bywalcem; ~ lm M. uż. osob. bywalcy; D. bywalców; B. uż. nosob. bywalce
Znaczenia:
»człowiek bywały w świecie, obyty, doświadczony«: „Póki lata swe trawisz tylko w domu, Próżno bywalcem udawasz się komu“. SaadiOtwSGul 148. Z czterech rzeczy przychodzi człowiek do godności: Gdy czytał, widział siła, był w sprawach, w trudności. Kto nieuk, niebywalec, nie miał z nikim sprawy, Trudności nie skosztował, to jest prostak prawy. NaborWierWir I 284. Bywáléc/ bywáły/ Versatus, versatisimus. Expertus [...]. Multorum hominum mores vidit & vrbes [...] Factum est periculum pedum, visa et via, [...] Multùm ille & terris iactatus & alto [...] Multum aquae nauigauit. vide Swiádom. Kn 57. Znowu [szło] dwádźieśćiá tyśięcy Iáncżárow stárych kátánow woyskowych bywalcow/ z długiemi Iáncżárkámi y z száblámi/ szátno y stroyno/ w kołpakách rogátych [...]. StarWyp C2. Filon Sierć to ich jest żartować; oni w polu, doma, Najdą co rzec, głowa ich wszytkiego świadoma. Aminta Aboż i nie bywalcy! Acz drugim natura Snadno daje jako tym, że się sama skóra Na nich śmieje i gada. GawBukBar II 130. A ten [żołnierz w gościnie u autora] łże, aże ściany schną, czyniąc się bywalcem, Rożne miasta po stole cyrkluje mi palcem. PotFraszBrück I 195. tam beczki złożył i z srebrem i złotem, Może ich mu poufać, bo i tego sztuki, Co jest w złodziejskiej szkole mistrzem swej nauki, Nic by nie poradziły, lub — przyznamy sami — Nie grubijańsko kradną, ale z konceptami. Jako to — nie będzieszli teskliwego ucha — To mnie waszmość — starego bywalca — posłucha«. KorczWiz 45. Bywálec, experimenté, eprouvé. KulUszDyk 11. SKRUPULEWICZ.Podobaż mu się z twych obrotow nie iesteś zapewne tuteyszym szczepem, ale czysty bywalec. BYWALSKI.Bywalec y rzeczą y nazwiskiem bo Bywalski do usług Pańskich, a tuteysze szczepy nie są to głowy do podlewy, wybacz Panie że się uymuię o własny y mych ziomkow honor. MecRyw 21. Niepoprawne zródło . Niepoprawne zródło . Niepoprawne zródło . Niepoprawne zródło . Niepoprawne zródło .
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: MOUCHER [...] FRANCUSKIM przysłowiem mowiemy [...] Il ne se mouche pas du pied. [...] Nie nogą sobie nos uciera frant bywalec nie dudek. DanKolaDyk II, 283.
# Użycia metajęzykowe: # Brudne słowa, albo nieczyste, y czystości przeciwne, Brżeżysty kray, albo nadportowy. Budowne Miasto. Budownik. Burżyciel. Bystrość rozumu. Byt dobry. Bywalec. RzewWKras 202 # Toż mowić o inszych, iako to cichy, czysty, cienki, etc. od ktorych umnieyszaiące słowa w samey tylko Polszczyznie dobrze znaczyć mogą. Nie inaczey można mowić o Imionach, iako to: Gębaty, Plotka, Smiałek, Zywiec, Brzozownik, Nosal, Kulas, Chudak, Bywalec, Dłubanina, Zapiecek, Podławie, Matanina, Wilczysko, Pysk, Łep, etc. Ktore po Łacinie własnych słow nie maią. KleczPocz 67
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WM