»związany z cłem«: Trzeci dochod iest, Targowe ábo Iármárczne. Czwarty, Celny, ták z rol, iáko z towárow. PetrSEk 27. Łupiestwom celnym zabiegając domówić się tego mają, aby nie wedle inszego instruktarza było cło wybierane, jeno wedle tego, który za podskarbstwa p. Rokoszowskiego był w używaniu. AktaPozn I/2 222. Célny/ do cłá należący/ [...] ad publicanum pertinens. Kn 60. Regestrow Celnych, Zupnych, y Oeconomiey, Starostw rożnych lidzba neimałą. RewSkarb 131. Ten Mierzewski beł celnikiem w Będziniu, a nie umiał czytac, przeto Grodeckie[mu] temu poliecieł pisowac regestra celne. TrepNekLib 112. Chałupka przy moście celna, w której dziad mieszka. InwKal I 596. Celny. 1) Zoll-. [...] 1) péagier; de doüane, de péage. [...] § 1) celny dom. [...]. T III 102.

»wyróżniający się spośród innych, wybitny, wyborowy; odznaczający się największymi zaletami, doskonały, świetny, przedni«: Odprawiwszy się z fórtą, błędnemu podobny, Wszystkiej ulicy powiem wiersz nie mniej żałobny: Przednia miasta osado, gdzie prałackie domy, I pałace kapłańskie z tej i owej strony; Najcelniejsza ulico miasta stołecznego, Którą ludzie wstępują do miejsca świetnego, Gdzie patrona polskiego kości nawiedzamy. GrochWiersze 181. Przedniejsza żywność ich ztamtąd i celniejszy ludzie do boju. NiemPam 156. 3-tio Aby Carzyka zaraz znosili pospołu z niemi, i więcey, ale pominę, te naycelnieysze były. MasDiar 52. Oni potym sami Celnieysi Bajorowie (kiedy [...] był P. Sapieha w mil 6. od Stolicy u manastyra wiazemy nazwanego) do niego iachali z Czołem bitnym. MasDiar 88. Gdy jednemu Charwatowi celnemu harcownikowi nie mogli nic uczynić strzelbą ani bronią Elearowie, wysadził sie na harc z łukiem Korzeniowski młodszy. DembPrzew 65. Nayprzednieysza y naycelnieysza część iego [człowieka] iest rozum. StarPopr 30. Célny/ vide Przédni. Kn 60. Pánowié przédni/ célni w-Rzéczypospolitey. Optimates [...]. Kn 667. Rynék/ część miástá célniéysza/ przéstworna. (vt ma dom w-rynku) Forum [..] Manlius transuerso foro ambulans [...] v. Targowisko [...]. Kn 965. Przed nim [księciem] oprocz ná koniech Osoby celnieysze/ A ktorym krew gorętsza/ y nogi lekczeysze. TwarSLeg 75. Krolowi do Borysowá co celnieyszych [jeńców] posłał/ Roku P. 1514. dniá 8. Wrześniá. NowinyMosk C4. Powieści duszą są [...] y ozdobą wszystkich nacelnieyszych Poetyckich kunsztow. OvOtwWPrzem II. W Przezacney Wenecyey/ náydowáłá się Márya imieniem: ktora gdy sobie obráłá życie ná świecie bogomyslne/ y nabożeństwem świątobliwe/ obráłá też sposob życia nayczelnieyszy. OkolNiebo 17. Ten to Krakaw wpiąciu tysięcy ludzi celnych wten czas kiedy w Morawie Torstenson a pod Mekelburkiem Kiniksmark byli zabawni. OpalKListy 145. Turenne celnego Ludu ma 8000. OpalKListy 511. Insze bydlęta Podleyszym Planetom Na ofiarę zalecało Poganstwo konia iako celnieyszą ofiarę [...] słoncu Lacedemonczikowie ofiarowali. HerbOr 414. Miedzi inszemi przymiotami y własnosciami [rzeki] pierwsza iest iezeli w niey Celne ryby znaiduią się. HerbOr 557. Pan Szeremet z ośmią Boiárow naycelnieyszych zostáwáć będzie w zastawie Ich MM. PP. Hetmánow/ y Sułtaná. MerkPol 9. Na czele co przedniejsi i celniejsi męże, W arkabuzy donośne i insze oręże Wojenne opatrzeni. ZimBSiel 164. Wojsku zaś jeszcze nie skartowanemu ani pieniędzmi nie posilonemu nie przyszło do tego, aby było mogło stanowić się obozem, w którym ludziom znędznionym i niepłatnym niepodobna było subsistere, gdy partyjami przy celniejszych fortecach rozłożyło się. AktaKrak III 184. Puscili się z celnieyszym zołnierzem nocą Rzeką oną do drugiey Fortece o milkilka. PotPrzyp 10. Wszystek Ludzi wybor temi czasy Z gruntu wyginął że ich bardzo mało Celnieyszych Ludzi do Boiu zostało. PasPam 110v. Działa, kartany, kule, hakownice, Prochy, Granaty, y rozne rusnice Swiątobliwęmi słowy błogosławi: A wprzod nizli się Nieprzyiaciel [zstá]wi Kto mapilnowáć powinności iaki Rozdaie dozor celnieyszym wszelaki. OblJasGór 27. Między celnieyszemi Zacnego Męza de Fossis zábito. OblJasGór 43v marg. Życzę [...] áby przezorna providentia Boska pogodnieyszą Iegomości P. N. i Brátu w-celnieyszey fortunie podáłá okázyą, ktoremu ná namnieysze skinienie záwszem służyć gotow, w-czym tylko możność moiá sekundowáć mię będzie. PisMów II 159. Wielceby się ten ná zdániu swoim záwiodł, ktoryby złote łáncuchy świetney iakieysi niewoli znakiem być rozumiáł, gdyż u oboiey starożytności, nacelnieyszym wolności i swobody znakiem te złote noszenia zostawały. PisMów II 243. To Wm. lepiey i doskonaley nacelnieyszym rozsądkiem swym expendis. PisMów II 396 [386]. Byli między niemi niektorzy ná puł tylko źli, ále drudzy byli celnieyszy w złości. MłodzKaz II, 91. Moie nacelnieysze przedsięwzięcie, same Práxes tráktowáć. SolGeom I Przedmowa. By mu się náygorzey wiodło/ swoy náycelnieyszy zysk odbiera. BujnDroga 396. Sczerba jednak, Pawłowicz i Kozłowski, pułkownicy co celniejsi, z kilkądziesiąt inszej starszyzny przy hetmanach zostali. JemPam 298. Dopieroż widząc pod niem, Strzały ábo celne, Mársowego Rynsztunku, Krzyże poszábelne. Nie mász dziwu, że iáko siercią złotowłosą Ták y szácunkiem Lisy, Moskiewskie przeniosą. PotPocz 104. A ktoreż może bydź celnieysze meritum? iako starać się, bydź y stać się zgodnym y zdolnym do świadczenia wszelkich usług Oyczyźnie. KonSRoz 14. Tenci zawsze bedzie na potomne wieki naycelnieyszy punkt chwały Augusta Krola, ktory Augustowi Cesarzowi Rzymskiemu przypisał, zda mi się Seneka. KonSRoz 16. Co o swym prawie Rzymianin, to ia o tym naycelnieyszym mowić mogę Prawie: Legis hujus interitu, Imperii occasus appropinqvat KonSRoz 31. Páweł Piásecki w swoiey Kronice wprawdzieć mu zadáie, że z naycelnieyszemi nátenczás Heretykámi, iáko to z Ierzym Sabinem, y Erázmem Rotterodamem miał swoie korrespondencye. NiesKor II 21. Tak się Dom Gersztorfow zkolligował z naycelnieyszemi w Europie Domami. NiesKor II 202. Między wyniosłymi Augusti sangvinis Nayiaśnieszego Domu swego splendorami, y tę naycelnieyszą kładzie ozdobę IKM PNM że: przez wolne Electoris populi głosy ná Przeswietnym Majestacie Polskiego Tronie posadzony, swobodnym narodom ták dulci panuie Regimine, Princeps cum Civibus ut Parens cum Liberis. DanOstSwada III, 15. Wostatnim niebezpieczenstwie Skwinancyi naycelnieysza ta Operacya [otwarcie gardła] [...] ponieważ od zaduszenia się człowieka, y od Smierci zachowuie. BeimJelMed 338. Celny. [...] 2) vortreflich, gut. [...] 2) excélent, bon, exquis. [...] 2) do celnieyszey przyszedł fortuny; celny to szostak, czerwony złoty. celne wino. guter Wein. vin d'une oreille; vin excélent. T III 102.