W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 31.01.2019
CENIĆ czas. ndk
Słowniki:
SXVI, Kn, T notują
SStp (?), L (?), SWil (?), SW (?), SJP (?) nie notują
Formy: bezok. cenić; ~ cz. ter. lp 1. os. cenię; 3. os. ceni; lm 1. os. ceniemy; 2. os. cenicie; 3. os. cenią; ~ cz. prze. lp m 3. os. cenił; ~ tr. rozk. lp 2. os. ceń; lm 2. os. ceńcie
Znaczenia:
1. »nadawać czemuś lub komuś wartość społeczną lub moralną, szanować, poważać«: Cenią mię ábo co/ Liceo, licitus sum. Neutropassium. licitationi et auctioni subijcior [...] De Drusi hortis quanti licuisse scribis, id ego quoque audieram [...] Contra, Laeuinum vnius assis non vnquam pretio pluris licuisse, etc. subaudi, constat, vel scimus. że go podło ceniono/ szácowano/ ważono [...]. Kn 61. Tusmy stanęli, twoiem upewnieni listem. Ze nam, iako wyznawca Chrystusowey wiary Z kazdey raczysz dopomodz; w tym terminie miary, Aby wprzod Boza, chwała, y iego Koscioły Ktore, nad zdrowie; szczęscie, y wszytkie zywioły Więcey sobie ceniemy, zostawały cało. PotWoj 169. Ináczey lubo by cię świát niewiem iák cenił/ gdy by tobą Bog wzgárdził/ wszytká by tá cená zginęłá. BujnDroga 294. Honor Szláchecki z dobrem pospolitem ceni, Kto się w szturmie opáli, kto krwią zárumieni. PotPocz 15. Cenię. [...] 3) werth halten. [...] 3) priser; faire estime; faire cas de qu. estimer qu. avoir de l'estime pour qu. [...] 3) cenią go ludzie wysoko. [...]. T III 103.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: lekko cenić: Mylą się, co tak lekko miejską przyjaźń cenią, Że więcej w niej krom rożna nie masz nad pieczenią Bo moja gospodyni kształtem żyje rożnem: Gotowa dać pieczeni, kto przyjedzie z rożnem. PotFraszBrück II 206. Uważnie ślubuj, szkoda ślubu lekko cenić; w twojej mocy ślub czynić, nie w twojej odmienić. PotFraszBrück II 209.
2. »wyznaczać cenę w pieniądzach«: Drogo co szácuię/ cenię/ drożę się z czém/ Auarè statuo pretium merci meae [...] Vnu[m] quodq[e] istorum verbu[m], nummis Philippeis aureis non potest auferre hinc à me, si quis emptor venerit [...] Magno et magni aliquid aestimo: valdè carè aestimo [...]. Kn 149. Po groszu cenię/ przédáię/ kupuię co/ po złotemu / po táláru/ etc. [...] Emo aliquid talento, decem denarijs, omnibus nummis vel pecunijs [...] Emo denis minutis singulis vel singula. Kn 718. Que faites vous l'aune de ce noir? je vous prie, ne le me surfaites pas. A záco cenicie ieden łokieć tey czarney ? proszę/ nie zádrogo mi ie ceńcie. PolPar 108-109. Zá co tego Wołu ceni? zá złotych sześćdziesiąt/ Wie tewer beut er den Ochsen? vor 60. fl. DobrGram 501. Kazda tedy zato wezmie cosię iey upodoba, wstęgi bawełnice rękawiczki wachlarzyki, a Ulisses tesz umyslnie nie wysoko cenił zeby ich nie odrazał. PotPrzyp 6v. Cenię. 1) halten, bieten eine Waare. 2) taxiren, den Preis setzen. [...] 1) priser, faire tant sa marchandise. 2) taxer, aprécier, mettre à prix. [...] §1) ceń słusznie a w miaręć zapłacą; zacenił ten towar talar. *2) cenić (szacować) dom. [...] drogo cenić. zu hoch halten. surfaire; demander trop de sa marchandise. T III 103.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Drogo ceń ná początku. KnAd 839. ● Ceń słusznie a w miaręć zapłacą. T III 103. ● Drożey cęń/ á w miáręć zápłácą. KnAd 211.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: KS