Słownik XVII wieku

Słowniki:
T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy: lp M. chłopczyk; D. chłopczyka; C. chłopczykowi; B. uż. żyw. chłopczyka; N. chłopczykiem; ~ lm N. chłopczykami

Znaczenia:

1. »dziecko płci męskiej, młodzik, wyrostek, który wyszedł z okresu dziecięctwa, a nie jest jeszcze mężczyzną«: Potrzeba tedy na to [naukę umiejętności dojeżdżania psów] obierać chłopczyka młodego, po którymby to jeszcze z dzieciństwa znać było, że bardzo myśliwy. OstrorMyślTur 46. Iakąs starom białągłowe [...] widział [jeden z dragonów] z dwuma maluszkiemi chłopczykami s sobą igraiącemi maiącom przi sobie. VorLetSkarb 63. Jedno było dziewczątko od dwunaści, á drugie Chłopczyk od dziesiąci lat. GdacPan 131. Przyprowadzono przed sąd sierotkę chłopczyka na imię Maciusia z Ceklarzownei urodzonego. KsKasUl I, 373. Widziałem wczoráy chłopczyká pięknego we trzech leciech, któremu ktoś y gębę y głowę przeciął. RubJan W2-W2v.

2. »pachołek, sługa«: Rynald [...] z czeladzi chłopczyka miał tylko jednego. ArKochOrlCz III 426. B. Cest apprenti à bonne langue: IL veille pour le profit de son maistre: B. Temu chłopczykowi práwie ięzyk iest otworzony: szuka pożytku Mistrzá swe[g]o. PolPar 115. Mości Krolewicu, wychodzisz zá Miásto z chłopięciem iednym, á Asistencyia Krolewska kędy? [...] z chłopczykiem iednym wychodzisz? MłodzKaz I, 262. GARÇON de la chambre [...] CHŁOPIEC izdebny pokoiowiec, chłopczyk chłopiec kuchenny kuchta kuchcik. DanKolaDyk II, 76.

# Użycia metajęzykowe: # A nominibus in ż, cz, rz [...] finitis, diminutiva siunt [!] in yk; ut noż nożyk [...] Huc refer [...] chłopiec chłopczyk, kobierzec kobierczyk, koc kocyk. WojnaInst 59