Słownik XVII wieku

Słowniki:
L (XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1698

Formy: lp M. m chłopczyna; D. ż chłopczyny; B. m albo ż uż. żyw. chłopczynę; W. ż chłopczyno; ~ lm B. m albo ż uż. osob. chłopczyny

Znaczenia:

1.ekspr. »dziecko płci męskiej, młodzik, wyrostek, który wyszedł z okresu dziecięctwa, a nie jest jeszcze mężczyzną«: Karol [de Rochefort, lat 16] uciekł y tak sam iedyny Chłopczyna [młody kompan Karola] musiał owę zdobycz do fortecy gnac y dognał. HistŚwież 108. Raz iak chłopczyna bawi się przy rzepce Drugi raz stęka, zali się y smęci [pijany]. MikSil 92.

2.ekspr. »posłaniec, sługa«: Oto wchodzi we drzwi ow chłopczyna mała [posłany przez Polaka] Z zleconą legacyą. Na co bez odwłoki Wziąwszy respons - pospiesznie wzad obraca kroki Sprawiwszy doskonale to, co należało. KorczWiz 84.

3. »do przydziału do znaczeń«: [...] Gardziciele bogáctwa, wychowáni w wstydzie, Pierwsi osięgą mieyscá, ktorych Circe w swoie Zbytnich roskosz wprowádzić niemogłá pokoie. Nie wprawioni w zápáły, rowne śmierci winy Antypástem nie struci skrzydlastey Chłopczyny Tych napoy w wieki wiekow posilne ochłody W Strumieniách nieprzebránych, w klar Słodycze miody [...]. JaklWiad 15. [...] Niż dobiegłem, Lew porwał chłopczynę przedemną [...]. JaklWiad 59. [...] Ná ostátku y Zoná z dwoygiem dzieci spieszy, Zdrowa widzący Męzá, niezmiernie się cieszy, Ia sam cáłowáć myślę, chłopczyny wrocone, Wołám, teraz wesoły iestem gdy mam Zone [...]. JaklWiad 60. W tym xiężniczka Aldea, cioteczna iey siostra, urodziwa bardzo, i niemal nawet tak piękna, iak Formoza: "siostro moia! rzecze; nie wiem ieśli ten młody chłopczyna iest synem pastuszym, ale zdaie mi się, że wszystkie do twego zamęźcia przeznaczone dopełnił obowiązki. VoltKról 40. Owszem iak z ciebie luby chłopczyna, Na twarzy czyrstwe kwitnie ci zdrowie, Aż mi na niego bierze skomina; Coż to, iak Kasia o tym się dowie! ZabłFBalik 16. Coż to za chłopczyna Zranił ci święte serce strzałą kupidyna? ZabłFFirc 58. I rzekłaś płaczącemu: O chłopczyno biedna! Weź sobie te dwie kozy, pełna iest z nich iedna. GesChodSiel 16.