Słownik XVII wieku

Słowniki:
L (XVII), SWil, SW notują
SStp, SXVI, Kn, T, SJP nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy: lp M. chłopięcina; C. chłopięcinie; B. chłopięcinę

Znaczenia:

1.ekspr. »dziecko płci męskiej; młodzik, wyrostek, który wyszedł z okresu dziecięctwa, a nie jest jeszcze mężczyzną«: Wielbłądá y Słoniá bestye wielkie/ tak ludźie vmieią wyćwiczyć/ że może ich ledá chłopięćiná zá powrozek trzymáiąc/ to tám/ co sám wieść. PetrSEt 141. Uderzył strach na pastuchy, Ale radość im otuchy Dodawała — w tęż godzinę Biegli widzieć Chłopięcinę. Wnidą w szopę — a tu mali Aniołkowie heblowali Złotej wierzby suchą lipkę Jezusowi na kolébkę. TwarKKolOkoń 325-326. Przebył [Dedal] Delon y Páron: z prawey Lebint stromy Był mu/ y wtąż Kalidná w miod żyzna kráiná/ Gdy w gorę wylátowáć ięłá chłopięćiná [Ikar]. OvŻebrMet 195. Czyj to chłopiec skrzydlaty, rumiany, a biały? Wedle wzrostu ma łuczek; wedle łuczku strzały. Kupido, syn Wenery. Co ta Wenus znaczy I czemu się tak to jej chłopię usajdaczy? Bogini to miłości, w morskiej kiedyś spumie Z Saturna urodzona. A miłość co umie? Zaraza i serc ludzkich okrutna wścieklina: Komu w nie ta zawiedzie strzałkę chłopięcina, Naprzód wzroku pozbędzie, potem go ślepota Rozumu, na ostatek zbawi i żywota. PotFrasz4Kuk I 290.

2.ekspr. »mały, niski mężczyzna«: Wielbłądá y Słoniá bestye wielkie/ tak ludźie vmieią wyćwiczyć/ że może ich ledá chłopięćiná zá powrozek trzymáiąc/ to tám/ co sám wieść. PetrSEt 141. [Mówi Rajmund] Ty [Boże] ktoryś pomogł przeciw Olbrzymowi/ Ná Terebincie vbogiey dziecinie: Ze ten co wszem był Izráelowi Straszny/ dał gárło máłey chłopięcinie - Hárdemu przepych skrusz Pogáninowi. TasKochGoff 187 [186].

# Użycia metajęzykowe: # Także słowa w Hebrayskim ięzyku nazywaią się Radices, iakoby początkowe, że od nich, iak od pnia gałęzie, albo od źrodła strumyki, poczynaią się. Podobne znayduią się y w Polskim ięzyku. naprzykład: Chłop, pochłopać kogo, chłopek, chłõpiec, chłopczyk, chłopisko, chłoptaś, chłopiątko, chłopięcina, chłopczyszcze etc. gdzie poślednieysze, znać iż od słowa Chłop maią początek. KleczPocz 40