W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 22.05.2025
Warianty fonetyczne:
CHARŁAK, HARŁAK
Najwcześniejsze poświadczenie: 1601-1738
Znaczenia: »człowiek ubogi, biedak, nędzarz«: Niedawny czas za Iasnie Wielmoznego I. M. X. Mostowskiego było nalezytego gospodarza dziewiąci, teraz nas mizernych y głod cierpiących charłakow tylko piąci [...]. SupGniezUl I, 765.
Widziałbym był w tych błogosławionych ziemiach stojące wiecznym chwały i pamięci splendorem mistyczne owe trony Salomonowe, na których przybiór i ozdobienie nie snowały pracowite mizernych robaków i charłaków wnętrzności, ale tylko kość sło[niowa całą zasadziła aparencyją dla pożytecznej osiadającym je monarchom] nauki i przestrogi[...]. MałpaCzłow 165.
Nie miałem, mówię, mówić tu o mizernych ubogich charłakach i poddanych naszych [...]. MałpaCzłow 207.
– Żal się Boże tak ogromnej fatygi WMćPaństwa, którą, widzę, nadgradza ciągnienie do proporcyi imprez podjazdowych od miasteczka do miasteczka, ode wsi do wsi, od dworu do dworu, z ostatnią zgubą mizernych charłaków szlacheckich.
MałpaCzłow 281.
Lecz nie jak od żołnierzów, jak od płochych dzieci: Wojsko teraz niepłatne! To racyja gładka, Niegodnaż zmiłowania ojczyzna, bo matka, Nielekce zatrudniona od Moskwy, Kozaków, Od Sasów, od kałmuckich, wstyd wspomnieć, charłaków. ZarzLudzRzecz 179-180.
[...] ludźie bárdźiey, boią się charłakiem Bydź, niżli codźień szalonym piiakiem. DuńKal G2.
Barźiey w ten czás, kiedy z sobą trzaskiem y furyą vestigia swoich rządow imprimit, źle czynić, commune iest z náylichszemi hárłákámi, dobrze czynić, z samym tylko Bogiem commune [...]. DanOstSwada II, 4.
Juz ci to iść, jak iść, mniejsa, ale z cym iść? To stuka, co damy Tak wielkiemu Panu, kiedy nic godnego dla niego nie mamy - Chyba jak charłacy, Ze mu z nasej pracy Co darujemy. RozPasOkoń 307.
A w tym wiednym momencie sprawiedliwosc Boska Gwałtowny ogien przepusci y w pęrzynę wszystkie dostatki obroci y zowego Ioba Charłak się staie. GarczAnat 124.
Wyschłe y hektyczne Oraz z podiezdkiem konie Apokaliptyczne Na targowisko poszły w przedaż bez litkupu Bo się każdy drogiego obawiał okupu Widząc chudopacholskie mizerne harłaki Wyschłe y wywiędniałe z głodu iako haki. ZałJAPróba 52.
Niech kto w wszystko opływa, á z tym iest zmindakiem Trzymám go nieszczęśliwszym niż by był harłakiem. ZałJAPróba 55.
Polska stała się Piekłem dla biednych Wieśniaków, Raiem zaś przewybornym dla Zydów charłaków. BenedList 6v.
Biedny Rod twoy, w nich [lasach] się błąka, Gdy go nie pożywi łąka, Gdyby co nie porwał w trzodzie, Wyginąłby wszystek w głodzie, Bo coż proszę za stan taki, Szukać chleba iak charłaki Nic pewnego, wszystko z znoiem, Każdy obiad z krwawym boiem. FontJJakubWBajki 12.
OYCA skłoń Córko pokorą niewinną; SYNA nam z niewol powagą Matczynną: DUCHA Swiętego miłości Twey mocą Oblubienico jęcząca dniem, nocą. A jeśli jaka w nas będzie gołota, Niech nas charłaki twa okryje cnota: Ile gdy stanąć każe Sędzia, zwłaszcza Z pod miłosierdzia nas mu ukaż płaszcza.
BenisKPieśni I5v-I6.
Cóż na to wszystko mówi owa dzikość, i grubość, która niechce w chłopku swym widzieć, tylko naynędznieyszego charłaka, samą podłością, dyszącego? KarpowKazJub 127.
FIGARO. Ubogi to harłak, który pokazuie muzykę Rozynie iego. zatopiony w swoiey sztuce, oszust, klękaiący na kolana przed pieniądzmi i z którym łatwo będzie można przyiść do końca. BeaumKuszCyr 29.
[...] chciał się z rozpaczy rzucić w rzekę; aż w tym momeńcie wstrzymał go charłak iakiś łzami zalany; ten ściskaiąc go, zawołał: „Wszak to Brat móy kochany Bekir! FlorianBykBat A8v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Patrz *charłaczek.