W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 17.10.2013
CHMARA rzecz. ż
Słowniki:
L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują
Formy: lp M. chmara; N. chmarą; ~ lm M. chmary; D. chmar
Znaczenia:
1. »skupienie drobniutkich kropelek wody lub kryształków lodowych, które unoszą się w powietrzu na różnych wysokościach, widoczne jako gęsta mgła, chmura«: W dym poszły jego [Tobiasza] szczęścia i wolności I nastąpiły jak po słońcu chmara Troski na dobroć, miecz na pobożności. LubSTobPol 65.
2. »kłąb, tuman, obłok czego«: Dym mię zaślepił Żem musiał przed nim swe powieki mrużyć, Bo jadowito wszytkich nas okurzył, A jako chmara czarna się zaburzył. BorzNaw 91.
3. »wielka liczba ludzi, tłum«: Pompeiusz [...] Woyną się mysli z swą rosprawić parą Zkąd y pod Mundę sciągnął apparaty Na wzgorku z swoią położy się chmarą. MayChrośSup 70.
4.przen. »wyraz twarzy odzwierciedlający ponury nastrój«: Naszego wieku iakoś są odmienne, Przeciw bliźniemu chęci y áffekty, [...] Niech wnosi prozby choćby y codzienne Gdy ná pogodne nie trafi áspekty Lub z czołá złotem, chmar niewypogodzi Co miał ugonić, to sobie zaszkodzi. ChrośAm E5v.
5.przen. »ciemność, noc«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: nocne chmary: Jasność skrywszy rzewliwie zapłakał [Febus] Tak, iż płacz jego poszedszy w niebiosy Z wierzchu łzom polskiem większej sporzył rosy. Wszędzie się nocne rozchodzieły chmary, Kiedy już króla [Władysława IV] złożono na mary. BorzNaw 79.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WM