Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, L (XVI, XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują

Formy: lp M. chmurka; D. chmurki; B. chmurkę; ~ lm M. chmurki; B. chmurki

Znaczenia:

1. »małych rozmiarów skupienie drobniutkich kropelek wody lub kryształków lodowych, które unoszą sie w powietrzu na różnych wysokościach, widoczne jako gęsta mgła; zwiastun burzliwej, złej pogody«: [...] Z malusieńkiey Chmurki deszcz tak okrutny spadł, że Człowieka przed Sobą nie widać było [...]. MasDiar 94v-95. [...] záledwie w Celli swey vśiadł [archimandryta]/ álić máła pokaże się ná pogodnym niebie chmurká/ wnetże z niey grad tak wielki y gęsty spádnie/ że wszystką w okolicy Monástyrá pszenicę/ y żyto/ ták wytłukł/ iż zdźbłá żadnego cáłego nie zostáło/ á o miedze ták drugich Monástyrow iáko y poddánych śiew. KalCuda 127. Gdzie tedy leży niedźwiedź, para równo z drzewy się wznosi. Jako skoro zaś wschód słońca, już nic nie widno. Lubo tedy jest znakiem niemylnym, lecz że potrzebuje tych atynencji, by wiatru nie było, by chmurki i obłoczka na niebie żadnego [...] nie było [...]. RadziwHDiar 211. Słońce iáśnieysze iednák bez gorąca, Chmurki nie widáć, zimno niedokuczy, Mucha dyskretna, Ossa látaiąca, Ni się po polách páięczyna włuczy [...]. DrużZbiór 248. O prześliczny orszaku! ty wychodzisz społem, Kiedy słońce porannym zacznie ruszać kołem; I pierwszy wzrok ciemnemu przywracaiąc światu, Sączy przez modre chmurki promień za szkarłatu. NaruszASiel 28.

2. »mały kłąb, tuman, obłok czegoś«: NA Insule FERRO iedney z Fortunnych albo Kanaryiskich deszcz nigdy nie pada; ale ma drzewa dosyć nie znaiomego z szerokim liściem, nád ktoremi chmurki przechodzące się, wilgoć y rosę tak obfitą zostawuią, że Obywatele ie zbieraiąc w naczynia, grunta dla urodzaiu nią polewaią [...]. ChmielAteny1755 I 556-557 [456-457]. Na Kanaryiskich także Insułach, mianowicie na iedney Ferro nazwaney Deszczowa niebywa ochłoda, ale chmurki drzewo pewne wielkich listow otaczaią, ná nich dosyć czyniąc wilgoci, ktorą Obywatele w naczynia strząsnąwszy, grunta polewaią [...]. ChmielAteny1755 I 1005 [905]. A zabrawszy [Apostołowie] affekt do Matki Nayświętszey (widząc Ią ieszcze ná świecie żyiącą ná ow czas) na Gorze Karmelu, gdzie Eliász widział chmurkę małę wstępuiącą, figuruiącą MARYĘ, wystawili Iey Kaplicę, z wielką Ludu frekwencyą nabożnego, cześć Iey promowuiąc. ChmielAteny1755 I 1037 [937].

# Użycia metajęzykowe: # Nomina g. f. si terminentur in a, formant diminutiva, a mutando in ka; ut [...] chmurá chmurká [...]. WojnaInst 59